Bộ não con người sử dụng bao nhiêu năm 2024

TPO - Năm 1936, nhà văn người Mỹ Lowell Thomas đã viết trong phần giới thiệu cuốn sách "Đắc nhân tâm" của Dale Carnegie một điều mà sau này trở thành một tuyên bố thường được nhắc đi nhắc lại như : "Giáo sư William James của trường Harvard từng nói rằng một người bình thường chỉ phát triển 10% về khả năng trí tuệ tiềm ẩn của anh ta."

Chúng ta sử dụng bao nhiêu phần trăm bộ não mỗi ngày? (Ảnh: Matt Cardy / Stringer qua Getty Images)

Sau đó, một số người cũng tuyên bố rằng, con người chỉ sử dụng 10% bộ não của họ. Nhưng điều này có đúng không?

Chỉ là một huyền thoại?

Mặc dù vẫn chưa chắc liệu James, được coi là cha đẻ của tâm lý học Mỹ, có phải là người khởi xướng tuyên bố này hay không, nhưng chắc chắn rằng nó không đúng. Thay vào đó, "chúng ta luôn sử dụng toàn bộ bộ não của mình", Erin Hecht, trợ lý giáo sư về khoa học thần kinh tiến hóa tại Đại học Harvard, cho biết.

Julie Fratantoni, một nhà thần kinh học nhận thức và là người đứng đầu các hoạt động của Dự án BrainHealth tại Đại học Texas ở Dallas, Mỹ cho biết: “Đó chỉ là một huyền thoại buồn cười. Đó có phải là 10% của quá trình chuyển hóa năng lượng không? Có phải là 10% của hoạt động điện không? Có phải là mức độ oxy hóa trong máu?"… Huyền thoại này phổ biến đến mức sinh viên luôn hỏi về nó.

Hecht nói: “Trong lớp học của tôi, bất cứ khi nào có ai đó đưa ra câu chuyện hoang đường đó, tôi sẽ nói, 'Nếu bạn chỉ sử dụng 10% bộ não của mình, thì có lẽ bạn đang phải dùng máy thở'.

Hecht ví hoạt động của não với trái tim khi cơ thể nghỉ ngơi. Trái tim tiếp tục bơm ngay cả khi nó không hoạt động hết công suất. Tương tự như vậy, toàn bộ não và các tế bào của nó, được gọi là tế bào thần kinh, luôn hoạt động dù chỉ ở mức cơ bản.

Hecht nói: “Các tế bào thần kinh phải hoạt động ở một mức độ cơ bản nào đó để giữ cho chúng khỏe mạnh".

Theo Fratantoni và Hecht, trong khi não được phân loại thành các vùng riêng biệt, cơ quan này hoạt động thông qua nhiều mạng lưới khác nhau. Không có khu vực đơn lẻ nào từng hoạt động trong sự cô lập.

Não hoạt động như thế nào?

Làm thế nào để chúng ta biết phần nào của não đang hoạt động? Công cụ tốt nhất mà chúng ta có để đo lường hoạt động của não là chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI).

Kỹ thuật hình ảnh thần kinh này yêu cầu ai đó nằm trong một máy quét dạng ống trong khi phản ứng với các kích thích khác nhau. Máy quét đo lường sự thay đổi lưu lượng máu trong não, điều này cho thấy việc sử dụng năng lượng tăng lên ở các vùng khác nhau.

Hecht nói: “Ý tưởng là những phần não nhận được nhiều máu hơn sẽ đốt cháy nhiều năng lượng hơn và do đó, chúng liên quan nhiều hơn đến bất cứ điều gì bạn đang nghĩ về mặt chức năng”.

Bộ não của chúng ta tuyển dụng ít tài nguyên hơn cho các kỹ năng mà chúng ta biết rõ. Khi chúng ta thực hành một kỹ năng, bộ não của chúng ta thay đổi theo một số cách có thể quan sát được. Đầu tiên, mô não liên quan đến các vùng của kỹ năng đó mở rộng về mặt vật lý, theo Hecht.

Hecht cho rằng, các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng sự tăng trưởng này có thể đến từ việc các tế bào thần kinh phân nhánh để kết nối với các tế bào thần kinh lân cận, hoặc từ sự gia tăng mạch máu sẽ tạo điều kiện cho máu lưu thông nhiều hơn.

Đồng thời, bộ não càng luyện tập nhiều với một kỹ năng thì càng hoạt động hiệu quả hơn và càng cần ít năng lượng hơn.

Hecht nói: “Khi bạn trở nên thành thạo hơn ở một thứ gì đó mà bạn đang học, thì bộ não của bạn sẽ hoạt động ít hơn”.

Fratantoni cho biết, năng lượng tinh thần, hoặc nỗ lực có ý thức sử dụng để hoàn thành một nhiệm vụ, là một cách hiệu quả khác để các cá nhân đo lường mức độ sử dụng bộ não cá nhân của họ.

Làm thế nào để phát huy hết tiềm năng của mình?

"Bạn có thể làm gì để phát huy hết tiềm năng của mình?" Theo quan điểm của Hecht, câu trả lời là hãy siêng năng luyện tập bất cứ kỹ năng nào mà bạn đang trau dồi. Cuối cùng, khái niệm sử dụng 10% bộ não không chỉ sai mà còn không phù hợp.

Hecht đã đề cập rằng, sau một chấn thương suy nhược hoặc đột quỵ, một số người có thể phục hồi khả năng với các phần khác của não đảm nhận chức năng mà vùng bị tổn thương đã kiểm soát.

Tâm trí cực kỳ linh hoạt có thể tự phục hồi khi một vùng bị mất hoặc bị hỏng, vì vậy những gì bao gồm 100% có thể thay đổi. Ngay cả khi một phần não bị thương hoặc bị cắt bỏ, mọi tâm trí đều có thể tìm ra cách để hoạt động hết công suất.

Nếu có thể mở khóa phần còn lại, chúng ta sẽ trở thành một siêu thiên tài, hoặc sở hữu sức mạnh tâm linh, như đọc suy nghĩ và điều khiển từ xa.

Huyền thoại 10%

Sức hấp dẫn của huyền thoại 10% bộ não được sử dụng nằm ở ý tưởng rằng chúng ta có thể làm được nhiều hơn, nếu mở khóa phần còn lại của bộ não.

Không rõ ban đầu huyền thoại lan truyền như thế nào, nhưng nó đã được phổ biến bởi các cuốn sách self-help (tự lực), được lặp lại trong các bài báo, chương trình truyền hình và phim, thậm chí dựa trên các nghiên cứu khoa học thần kinh cũ có nhiều thiếu sót. Huyền thoại này còn thường xuyên xuất hiện trong các quảng cáo và trong các phương tiện giải trí, thường được trích dẫn như sự thật.

Hai nhà tâm lý học tại ĐH Harvard là William James và Boris Sidis vào những năm 1890 đã tiến hành các bài kiểm tra đối với nhiều đứa trẻ thiên tài với chỉ số IQ trên 200 và tin rằng mỗi con người đều có một nguồn năng lượng tiềm ẩn về cả tinh thần và thể chất.

Trong cuốn sách The Energies of Men, James cho rằng: “Chúng ta mới chỉ sử dụng một phần nhỏ của sức mạnh tinh thần và thể chất, có thể đó chỉ là 10% so với khả năng tinh thần tiềm ẩn mà chúng ta có thể sử dụng”.

Trong một bài báo đăng trên một ấn bản năm 1907 của tạp chí Khoa học, nhà tâm lý học William James cho rằng, con người chỉ sử dụng một phần nguồn lực tinh thần của mình. Tuy nhiên, ông không nói rõ tỷ lệ phần trăm.

Vào những năm 1930, bác sĩ giải phẫu thần kinh, Wilder Penfield, đã nối các điện cực vào phần não của bệnh nhân động kinh khi phẫu thuật cho họ. Ông nhận thấy các vùng não cụ thể kích hoạt trải nghiệm nhiều cảm giác khác nhau, trong khi những vùng khác dường như không gây ra phản ứng.

Còn theo nghiên cứu của Jean Pierre Flourens, nhà khoa học đã phát minh ra thuốc gây mê và cũng là người chứng minh não bộ vẫn có ý thức trong thời gian ngắn khi tim ngừng đập thì con người mới chỉ sử dụng 10% công suất của bộ não. Con số này cũng được nhắc đến trong một cuốn sách xuất bản năm 1936 của Dale Carnegie, nhà văn nổi tiếng người Mỹ.

Chúng ta đã sử dụng bao nhiêu phần trăm não bộ.

Quan niệm sai lầm

Một bằng chứng khác chống lại huyền thoại 10% đến từ quá trình tiến hóa. Bộ não của người trưởng thành chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể, nhưng nó tiêu thụ hơn 20% năng lượng của cơ thể. Trong khi đó, bộ não trưởng thành của nhiều loài động vật có xương sống - bao gồm một số loài cá, bò sát, chim và động vật có vú - tiêu thụ từ 2 đến 8 phần trăm năng lượng của cơ thể chúng. Bộ não đã được định hình qua hàng triệu năm chọn lọc tự nhiên, nó sẽ truyền lại những đặc điểm thuận lợi để tăng khả năng sống sót. Không chắc cơ thể sẽ dành nhiều năng lượng như vậy để giữ cho toàn bộ não hoạt động nếu nó chỉ sử dụng 10% bộ phận này.

Mặc dù, huyền thoại 10% đã truyền cảm hứng cho nhiều tài liệu tham khảo, cho các tiểu thuyết và phim ảnh, nhiều nhà khoa học mới đây khẳng định con người sử dụng toàn bộ bộ não mỗi ngày.

Qua nhiều năm nghiên cứu não bộ, họ đã chỉ ra rằng, các phần khác nhau của não chịu trách nhiệm cho từng chức năng cụ thể, cho dù đó là nhận biết màu sắc đơn giản hay giải quyết các vấn đề phức tạp.

Nhờ vào các kỹ thuật hình ảnh não như chụp cắt lớp phát xạ positron và chụp cộng hưởng từ chức năng, họ đã chứng minh mọi phần của não đều không thể thiếu cho hoạt động hằng ngày của chúng ta, đồng thời chưa tìm ra vùng não hoàn toàn không hoạt động.

Ngay cả nghiên cứu đo lường hoạt động ở cấp độ các tế bào thần kinh đơn lẻ cũng không tiết lộ bất kỳ vùng não lặng im nào. Khi chúng ta đọc thông tin trên điện thoại thông minh, một số bộ phận của não bộ, bao gồm cả những bộ phận chịu trách nhiệm về thị giác, khả năng đọc hiểu và cầm điện thoại, sẽ hoạt động nhiều hơn. Tỷ lệ sử dụng não bộ của mỗi người cũng khác nhau, phụ thuộc vào việc người đó đang làm gì. Nhiều bộ não vẫn hoạt động dù là người đó đang nghỉ ngơi hoặc ngủ.

Tuy nhiên, cũng có một số hình ảnh não bộ vô tình hỗ trợ cho huyền thoại 10%, bởi vì chúng thường hiển thị các vệt sáng nhỏ trên một bộ não màu xám. Điều này có thể ngụ ý rằng chỉ những điểm sáng ở não mới hoạt động. Nhưng không phải vậy! Thực tế, các vệt màu thể hiện những vùng não hoạt động nhiều hơn khi ai đó đang thực hiện một nhiệm vụ, so với khi họ không làm. Các đốm xám vẫn hoạt động, nhưng ở mức độ nhẹ hơn.

Một phản bác trực tiếp hơn với huyền thoại 10% nằm ở những người đã bị tổn thương não – do đột quỵ, chấn thương đầu hoặc ngộ độc carbon monoxide – và những gì họ không còn có thể làm, hoặc vẫn có thể làm tốt.

Nếu 10% bộ não được sử dụng bình thường, thì tổn thương ở các khu vực khác sẽ không làm giảm hiệu suất. Trong khi đó, các nghiên cứu chỉ ra rằng, hầu như không có vùng não nào bị tổn thương mà không bị mất khả năng. Ngay cả những tổn thương nhẹ đối với các vùng nhỏ của não cũng có thể gây ra những ảnh hưởng sâu sắc.

Ví dụ, tổn thương khu vực của Broca cản trở việc hình thành từ đúng cách và khả năng nói trôi chảy, mặc dù khả năng hiểu ngôn ngữ chung vẫn còn nguyên vẹn. Trong một trường hợp được công bố rộng rãi, một phụ nữ Florida vĩnh viễn mất “khả năng suy nghĩ, nhận thức, ký ức và cảm xúc vốn là bản chất của con người” khi tình trạng thiếu oxy đã phá hủy một nửa não của cô ấy.

Mặc dù, các bằng chứng chứng minh cho sự phi logic của nó với đầy đủ cơ sở khoa học, huyền thoại này vẫn không dễ biến mất, bởi vì nhiều người vẫn còn hy vọng một ngày nào đó sẽ khai thác đầy đủ tiềm năng của não để trở thành siêu thiên tài.

Bộ não hoạt động tốt nhất khi não?

Bộ não của bạn có thể hoạt động mạnh mẽ nhất trong độ tuổi 30. Nhiều người sẽ đạt đến đỉnh cao nhận thức của họ vào khoảng tuổi 35. Song, từ năm 35 trở đi cũng đánh dấu mốc mà não bộ bắt đầu bước vào giai đoạn lão hóa, não bộ có thể bắt đầu thu nhỏ lại dần, giảm thể tích do tế bào chết đi tự nhiên.

Bộ não người chiếm bao nhiêu phần trăm?

Bộ não của người trưởng thành chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể, nhưng nó tiêu thụ hơn 20% năng lượng của cơ thể. Trong khi đó, bộ não trưởng thành của nhiều loài động vật có xương sống - bao gồm một số loài cá, bò sát, chim và động vật có vú - tiêu thụ từ 2 đến 8 phần trăm năng lượng của cơ thể chúng.

Con người có bao nhiêu não?

Não người là cơ quan trung tâm của hệ thần kinh con người, và cùng với tủy sống kiến tạo nên hệ thần kinh trung ương. Nó được chia làm 3 phần chính là đại não, thân não và tiểu não.

Thiên tài sử dụng bao nhiêu phần trăm bộ não?

Tuy nhiên, không giống như những gì chúng ta vẫn lầm tưởng, những thiên tài kể trên không hoàn toàn sử dụng nhiều hơn 10% công suất của não bộ. Trên thực tế, khả năng ghi nhớ khác thường của họ có được là nhờ vào sự tập luyện.