Bài 6 Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả địa Lý sách Cánh Diều

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm, cả lớp quan sát:

+ Chuẩn bị: quả Địa Cầu với ngọn đèn [có thể sử dụng bóng đèn điện hoặc cây nến] để trong bóng tối.

+ Cách tiến hành: Thí nghiệm thực hiện trên mặt phẳng như mặt bàn, trục của Địa Cầu. Trước hết, GV để quả Địa Cầu đừng yên không quay trước ngọn đèn, HS quan sát. Sau đó, GV cho quả Địa Cầu quay quanh trục và yêu cầu HS tiếp tục quan sát để trả lời các câu hỏi sau:

·        Ngọn đèn có thể chiếu được toàn bộ quả Địa Cầu hay không? Tại sao?

·       Khi quả Địa Cầu không quay quanh trục, ngọn đèn có thể chiếu sáng được nhiều phần của quả Địa Cầu?

·        Trái Đất quay quanh trục theo hướng nào?

+ Tiếp theo, GV đánh dấu một vài địa điểm trên bề mặt quả Địa Cầu rồi làm thí nghiệm để quả Địa Cầu quay, HS quan sát và trả lời câu hỏi: Các địa điểm đánh dấu để sẽ thay đổi như thế nào?

- GV yêu cầu các nhóm thực hiện lại thí nghiệm và rút ra các đặc điểm về chuyển động của TĐ quanh trục [thời gian 3 phút]

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, dùng quả địa cầu để mô tả chuyển động quanh trục của TĐ và chứng minh rằng: 

+ Sự quay quanh trục đã làm cho Trái Đất có hiện tượng và đêm luân phiên nhau ở khắp mọi nơi?

+ Theo em, nếu Trái đất không quanh quanh trục thì có ngày và đêm trên TĐ không? Điều gì sẽ xảy ra?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn, HS đọc SGK, thảo luận và thực hiện yêu cầu.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Dự kiến sản phẩm:

+ Ngọn đèn không thể chiếu sáng toàn bộ quả địa cầu.

+ Khi TĐ không quay quanh trục, ngọn đèn chỉ chiếu sáng được một nửa quả địa cầu.

+ Hướng quay của TĐ quanh trục từ tây sang đông.

+ Các điểm được đánh dấu sẽ lần lượt được chiếu sáng rồi lại chuyển vào bóng tối

- HS dùng quả địa cầu và mô tả được: do Trái đất quay quanh trục nên lần lượt từng nửa cầu đều nhận được ánh sáng và đi vào trong bóng tối à sinh ra hiện tượng ngày và đêm luân phiên.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động  và thảo luận

- GV gọi HS trả lời câu hỏi.

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

GV bổ sung:

- Nếu TĐ không quay quanh trục sẽ vẫn có hiện tượng ngày và đêm trên TT. Tuy nhiên, một nửa sẽ liên tục được chiếu sáng là ban ngày, mặt đất bị đốt nóng; một nửa liên tục nằm trong bóng tối và là ban đêm, mặt đất vô vùng lạnh lẽo. Từ đó, hình thành những luồng gió mạnh và sự sống không thể tồn tại trên TĐ.

- Khi ngồi trên ô tô đang chạy nhanh, nhìn hàng cây bên đường, ta có cảm giác như cả hàng cây đang chạy ngược chiều chuyển động của ô tô. Chuyển động không có thật ấy gọi là chuyển động biểu kiến. Cũng như thế, Trái Đất quay quanh trục từ tây sang đông nên ta thấy buổi sáng Mặt Trời mọc ở phía đông, buổi trưa Mặt Trời lên cao trên đỉnh đầu, đến chiều Mặt Trời lặn ở phía tây.

1. Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

- Trái đất tự quay một vòng quanh trục theo hướng từ Tây sang Đông.

- Thời gian tự quay một vòng 24h [ một ngày, đêm].

- Trục của Trái Đất nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo một góc 66033’.

- Trái Đất quay quanh trục sinh ra hiện tượng ngày đêm trên TĐ luân phiên và kế tiếp nhau không ngừng.

Mời các em học sinh và quý thầy cô tham khảo hướng dẫn giải sách giáo khoa Địa lý lớp 6 Bài 6: Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả địa lí - Cánh diều được đội ngũ chuyên gia biên soạn đầy đủ và ngắn gọn dưới đây.

Trả lời câu hỏi giữa bài Địa 6 Bài 6 [Cánh diều]

Câu hỏi trang 123 Địa Lí lớp 6: Dùng quả Địa Cầu để mô tả chuyển động quay quanh trục của Trái Đất và chứng minh rằng: Sự quay quanh trục đã làm cho Trái Đất có hiện tượng ngày và đêm luân phiên nhau ở khắp mọi nơi.

Lời giải:

Mặt Trời phát ra ánh sáng chiếu vào Trái Đất, nhưng do Trái Đất có dạng hình cầu nên chỉ được chiếu sáng một nửa. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa không được chiếu sáng là đêm. Trái Đất có sự tự quay quanh trục nên khắp mọi nơi trên bề mặt Trái Đất lần lượt được chiếu sáng rồi lại chìm vào bóng tối, gọi là hiện tượng ngày đêm luân phiên nhau.

Câu hỏi 1 trang 124 Địa Lí lớp 6:

Trái Đất quay một vòng là 3600 trong thời gian 24 giờ. Hãy tính xem một khu vực giờ rộng bao nhiêu độ kinh tuyến.

Lời giải:

- Trái Đất quay một vòng là 3600 trong thời gian 24 giờ. 

Vậy một khu vực giờ rộng: 360 : 24 = 150 kinh tuyến.

Câu hỏi 2 trang 124 Địa Lí lớp 6: Quan sát hình 6.2, hãy cho biết khu vực giờ số 0 có điểm gì đặc biệt.

Lời giải:

- Khu vực giờ số 0 có điểm đặc biệt là: đây là đường kinh tuyến gốc đi qua đài thiên văn Grin-uýt ở ngoại ô thành phố Luân Đôn.

Câu hỏi 1 trang 125 Địa Lí lớp 6: Quan sát hình 6.3, hãy cho biết khi Hà Nội là 7 giờ thì ở các thành phố Luân - đôn, Bắc Kinh, Tô ki ô, Mat- xcơ- va, Niu Y-óoc là mấy giờ.

Lời giải:

- Khi Hà Nội 7 giờ thì các thành phố sẽ là:

Luân Đôn: 0 giờ

Bắc Kinh: 8 giờ

Tokyo: 9 giờ

Mát-xcơ-va: 3 giờ

Niu Y-óoc: 19 giờ

Câu hỏi 2 trang 125 Địa Lí lớp 6: Quan sát hình 6.4, hãy giải thích tại sao mỗi đồng hồ ở khách sạn lại chỉ một giờ khác nhau.

Lời giải:

- Mỗi đồng hồ ở khách sạn chỉ một giờ khác nhau vì: các đồng hồ trên là đại diện ở các địa điểm có múi giờ khác nhau, nên kim chỉ giờ khác nhau.

Câu hỏi trang 126 Địa Lí lớp 6: Quan sát hình 6.5, hãy cho biết:

- Ở bán cầu Bắc, các vật thể chuyển động lệch theo hướng nào so với hướng chuyển động thẳng ban đầu. 

- Ở bán cầu Nam, các vật thể chuyển động lệch theo hướng nào so với hướng chuyển động thẳng ban đầu. 

Lời giải:

Quan sát hình 6.5, ta thấy:

- Ở bán cầu Bắc, các vật thể chuyển động lệch về bên phải so với hướng chuyển động thẳng ban đầu.

- Ở bán cầu Nam, các vật thể chuyển động lệch về bên trái so với hướng chuyển động thẳng ban đầu.

Giải luyện tập & vận dụng Bài 6 Địa lí 6 [Cánh diều]

Luyện tập và Vận dụng 1 trang 126 Địa Lí lớp 6: Tại sao trên Trái Đất lại có hiện tượng ngày và đêm? Tại sao ngày và đêm lại luân phiên nhau liên tục ở khắp mọi nơi trên Trái Đất?

Lời giải:

- Trên Trái Đất có hiện tượng ngày và đêm do: Trái Đất có dạng hình cầu nên chỉ được  Mặt Trời chiếu sáng một nửa. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa không được chiếu sáng là đêm. 

- Ngày và đêm luân phiên nhau do Trái Đất có sự tự quay quanh trục nên khắp mọi nơi trên bề mặt Trái Đất lần lượt được chiếu sáng rồi lại chìm vào bóng tối.

Luyện tập và Vận dụng 2 trang 126 Địa Lí lớp 6: Quan sát hình 6.2 và xác định: Việt Nam nằm ở khu vực giờ số mấy? Kinh tuyến nào là kinh tuyến trung tâm để xác định khu vực giờ của Việt Nam?

Lời giải:

Quan sát hình 6.2, ta thấy:

- Việt Nam nằm ở khu vực giờ số 7.

- Kinh tuyến trung tâm để xác định khu vực giờ của Việt Nam là kinh tuyến 1050.

Luyện tập và Vận dụng 3 trang 126 Địa Lí lớp 6: Bài tập tình huống:

Người mẹ tham gia đoàn công tác tới Pa-ri [thủ đô nước Pháp].

Trước khi đi Pa-ri, mẹ giao hẹn với con trai ở Hà Nội là hàng ngày hai mẹ con sẽ nói chuyện qua intenet. Tuy nhiên, có một số trở ngại về mặt thời gian: Theo giờ Pa-ri, từ 7 giờ đến 12 giờ mẹ làm việc với đoàn và từ 21 giờ đến 5 giờ là thời gian ngủ. Ở những khung giờ ấy người con không liên lạc được với mẹ.

Tương tự như vậy, theo giờ Hà Nội, từ 7 giờ đến 12 giờ người con đi học và từ 21 giờ đến 5 giờ là thời gian ngủ. Ở những khung giờ ấy, người mẹ không liên lạc được với con.

Theo em, hai mẹ con sẽ chỉ nói chuyện được với nhau trong những khoảng thời gian nào trong ngày [theo giờ Pa-ri và theo giờ Hà Nội]?

Gợi ý: Kẻ bảng theo mẫu sau rồi tô màu ô trống những khoảng thời gian mà mẹ, con bận:

Lời giải:

- Tô màu ô trống những khoảng thời gian mà mẹ, con bận:

- Như vậy, thời gian mẹ và con đều rảnh, có thể nói chuyện được với nhau là: 19 giờ và 20 giờ Hà Nội [13 giờ và 14 giờ Pari].

Lý thuyết Địa lí lớp 6 Bài 6 [Cánh diều]

1. Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và hiện tượng ngày - đêm trên Trái Đất

- Đặc điểm

+ Tia sáng Mặt Trời mang lại ánh sáng cho Trái Đất.

+ Do Trái Đất có dạng hình cầu nên bao giờ cũng chỉ có một nửa Trái Đất được chiếu sáng, còn nửa kia bị bóng tối bao phủ. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa không được chiếu sáng là đêm.

+ Do Trái Đất quay quanh trục nên ở khắp mọi nơi trên Trái Đất đều có ngày và đêm luân phiên nhau.

- Thời gian: Một vòng quay quanh trục của Trái Đất [một ngày đêm] hết 23 giờ 56 phút 4 giây, làm tròn là 24 giờ.

2. Giờ trên Trái Đất

- Trái Đất quay quanh trục từ tây sang đông, vì thế ta thấy Mặt Trời mọc tại các địa điểm ở phía đông sớm hơn các địa điểm ở phía tây. 

- Mặt Trời ở vị trí cao nhất trên bầu trời [giữa trưa] sớm hơn ở các kinh độ phía đông và muộn hơn ở các kinh độ phía tây.

- Nếu sử dụng giờ địa phương trong đời sống thì các hoạt động xã hội sẽ gặp rất nhiều phiền phức. Vì vậy, người ta phải dùng giờ khu vực để tiện cho việc tính giờ và giao dịch trên thế giới.

- Bề mặt Trái Đất được chia ra thành các khu vực giờ khác nhau. Mỗi khu vực có một giờ riêng.

- Hai khu vực giờ nằm cạnh nhau sẽ chênh nhau một giờ.

- Trên thực tế các khu vực giờ không thẳng theo đường kinh tuyến mà thường được quy định theo biên giới quốc gia và rất phức tạp.

3. Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể

- Lực làm lệch hướng chuyển động của các vật bay hoặc chảy trên bề mặt Trái Đất, được gọi là lực Cô-ri-ô-lit.

- Đặc điểm

+ Chỉ những vật thể chuyển động trên những khoảng cách khá lớn và có thời gian chuyển động đáng kể thì chúng ta mới nhận ra được sự lệch hướng này.

+ Ở bán cầu Bắc lệch bên phải, bán cầu Nam lệch bên trái theo hướng chuyển động ban đầu.

+ Các vật thể bị ảnh hưởng: các loại gió thổi thường xuyên trên Trái Đất, các dòng biển [hải lưu], đường đạn bay,…

►►CLICK NGAY vào nút TẢI VỀ dưới đây để tải về giải bài tập SGK Địa lớp 6 Bài 6: Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả địa lí - sách Cánh diều ngắn gọn, đầy đủ nhất file tải PDF hoàn toàn miễn phí!