Năm 2020 đã chứng kiến nhiều sự kiện lớn, vấn đề địa chính trị quan trọng và những câu chuyện này được dự báo sẽ còn tiếp diễn trong năm 2021. Mặc dù vây, thế giới đang hy vọng vào năm 2021 với những chuyển biến tích cực chấm dứt những bất đồng còn tồn tại trong năm 2020 và tạo cơ hội cho các nước hoàn thành những mục tiêu đã bị trì hoãn do dịch Covid-19. Dưới đây là 5 vấn đề đáng được quan tâm trong năm
2021 bởi bất kỳ vấn đề nào trong số này đều có thể trở thành sự kiện tin tức nổi bật của năm: 1. Đại dịch Covid-19 tiếp diễn Trong năm 2021, những vấn đề liên quan đến dịch Covid-19 sẽ tiếp tục chi phối quyết sách của chính phủ các nước.
Nhiều nước đã triển khai các chương trình tiêm chủng vaccine Covid-19 ngay trong tháng 12/2020.
Số ca mắc Covid-19 trên toàn cầu tính đến ngày 31/12 gần chạm mức 83 triệu người và hơn 1,8 triệu ca tử vong. Trong năm 2021, nhiều tiến bộ trong bào chế vaccine ngừa Covid-19 và các thuốc điều trị được kỳ vọng sẽ giúp chấm dứt đại dịch vốn đã ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống trên thế giới trong năm vừa qua.
Dịch bệnh được dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp tại Mỹ, Liên minh châu Âu [EU] và Nga trong năm tới.
Nhiều nước đã triển khai các chương trình tiêm chủng vaccine Covid-19 ngay khi tiếp nhận các lô vaccine đầu tiên. Các biện pháp hạn chế đi lại tại nhiều quốc gia quốc tế sẽ tiếp tục được thực hiện trong năm 2021, vì vậy việc phân phối vaccine, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, có thể sẽ bị thiếu.
Tại Mỹ, các cuộc thăm dò cho thấy 42% người Mỹ sẽ không sử dụng bất kỳ loại vaccine nào, điều này có thể làm giảm cơ hội ngăn chặn sự lây lan của dịch Covid-19 ngay trong nửa đầu năm 2021.
Bên cạnh đó, sự xuất hiện biến thể mới của virus SARS-CoV-2 tại Anh giữa tháng 12 và hiện đã được phát hiện ở một loạt quốc gia như Đan Mạch, Nigeria, Singapore… làm gia tăng những quan ngại mới về dịch Covid-19.
Nhiều người vẫn kỳ vọng vaccine sẽ là "vũ khí tối thượng" chống lại biến thể mới của virus SARS-CoV-2, song việc có thực sự kiểm soát hiệu quả đại dịch Covid-19 trong năm tới hay không vẫn là câu hỏi chưa lời giải đáp, khi thế giới vẫn mờ mịt với những điều không thể chắc chắn như tỷ lệ người được tiếp cận vaccine, thời gian bảo vệ của kháng thể và nguy cơ xuất hiện các biến thể mới.
Không phải ngẫu nhiên, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới [WHO] Tedros Adhanom Ghebreyesus cảnh báo rằng dù thế giới đã có vaccine nhưng đại dịch vẫn còn chặng đường dài phía trước.
2 . Kết quả chính thức bầu cử Mỹ
Ngày 20/1/2021, gần như chắc chắn Nhà Trắng sẽ có chủ nhân mới thay thế Tổng thống Mỹ đương nhiệm Donald Trump. Theo kết quả sơ bộ của cử tri đoàn, ứng viên Dân chủ Joe Biden là Tổng thống đắc cử Mỹ, song đến ngày 6/1 Quốc hội Mỹ mới chính thức kiểm phiếu đại cử tri.
| Theo kết quả sơ bộ của cử tri đoàn, ứng viên Dân chủ Joe Biden là Tổng thống đắc cử Mỹ, |
Ông Biden cam kết sẽ tăng cường nguồn nhân lực và vật lực cho cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 ở Mỹ, cũng như đảo ngược quyết định của Tổng thống Trump về việc rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới [WHO].
Ông Biden sẽ điều chỉnh lại chính sách thuế, buộc những người giàu phải nộp thuế cao hơn trong khi mức thuế đối với tầng lớp trung lưu hoặc thu nhập thấp sẽ được giữ nguyên hoặc giảm.
Về chính sách đối ngoại, lập trường cứng rắn của Washington đối với Bắc Kinh được dự báo sẽ ít thay đổi. Ông Biden cũng có thể cứng rắn hơn với Nga, song vẫn để ngỏ khả năng đàm phán lại thỏa thuận về kiểm soát vũ khí. Các ưu tiên khác của chính quyền mới của Mỹ là cải thiện quan hệ với các đồng minh, đặc biệt là các nước châu Âu và quay trở lại Thỏa thuận hạt nhân Iran.
3. Nước Anh chính thức bước vào kỷ nguyên hậu Brexit
Từ ngày 31/1/2020, Anh đã chính thức rời khỏi Liên minh châu Âu EU [còn được gọi là Brexit] song giai đoạn chuyển tiếp còn kéo dài tới ngày 31/12/2020. Vấn đề được quan tâm nhất là thỏa thuận thương mại hậu Brexit với hy vọng không tạo ra sự biến động lớn trong giao thương giữa hai bờ eo biển Manche.
| Ngày 24/12/2020, Anh và EU đã thống nhất một số điều khoản cho thỏa thuận hậu Brexit. |
Tín hiệu tích cực hiện tại là vào ngày 24/12/2020, Anh và EU đã thống nhất một số điều khoản cho thỏa thuận hậu Brexit với kỳ vọng được cả nghị viện Anh và nghị viện châu Âu phê chuẩn.
Thỏa thuận thương mại chắc chắn sẽ giúp tránh khỏi một kịch bản Brexit bế tắc vào ngày 1/1/2021. Tuy nhiên, những thách thức vẫn còn hiện hữu khi Anh và EU sẽ là "những người bạn cũ" trong Năm mới.
Văn phòng Trách nhiệm ngân sách [OBR] của Anh dự báo rằng dù có thỏa thuận hậu Brexit, trong vòng 15 năm tới, sản lượng nền kinh tế nước này sẽ giảm 4% so với kịch bản không có Brexit. Còn nếu không có thỏa thuận, con số này sẽ là 6%.
Cũng bắt đầu từ năm 2021, các quy tắc của EU sẽ không được áp dụng ở Anh. Trong đó, người dân Anh cũng không được hưởng các ưu đãi về cư trú, đi lại, việc làm, học tập… từ châu Âu lục địa.
4. Căng thẳng địa chính trị
Các vấn đề thế giới nổi cộm như tình hình chính trường Mỹ, mối quan hệ giữa Nga và phương Tây, quan hệ căng thẳng giữa Iran và Mỹ vẫn là mối quan tâm hàng đầu trong năm 2021.
Tại Mỹ, Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ nhậm chức vào ngày 20/1 và ưu tiên hàng đầu của chính quyền mới là cuộc chiến chống Covid-19 và phục hồi kinh tế. Tuy nhiên, những thách thức không nhỏ đang chờ đón nhà lãnh đạo Mỹ là xã hội phức tạp với những sự chia rẽ nội bộ. Suy thoái kinh tế và nợ nần chồng chất do ảnh hưởng từ dịch Covid-19, bất đồng giữa đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ có thể sẽ kéo dài sang năm 2021.
| Vụ ám sát chuyên gia hạt nhân Iran Mohsen Fakhrizadeh làm gia tăng căng thẳng giữa Tehran và Washington trong năm 2020. |
Với mối quan hệ giữa Nga và phương Tây giảm xuống mức thấp mới sau cuộc khủng hoảng Ukraine, mối quan hệ của Nga với Mỹ và các nước phương Tây khác có thể vẫn đóng băng trong năm 2021 nếu ông Biden dường như coi Nga là "mối đe dọa lớn nhất" đối với an ninh của Mỹ.
Về quan hệ giữa Tehran và Washington, vụ ám sát nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran cùng với chính sách tăng cường trừng phạt của chính quyền Tổng thống Trump có thể làm khó cho tham vọng quay trở lại Thỏa thuận hạt nhân Iran của Tổng thống đắc cử Joe Biden.
Bên cạnh đó, việc Thổ Nhĩ Kỳ can dự vào các cuộc xung đột ở Libya và Nagorno-Karabakh, những căng thẳng ở Đông Địa Trung Hải... tất cả đều cho thấy một xu hướng bất ổn và có thể kéo dài sang năm mới.
5. Tăng trưởng toàn cầu
Đại dịch Covid-19 đã khiến kinh tế toàn cầu suy thoái trong năm 2020. Dự báo nền kinh tế toàn cầu sẽ suy giảm nghiêm trọng ở mức 5,2% so với dự báo trước đại dịch là tăng trưởng 2,5- 3,4%.
Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế thế giới tháng 10/2020, Quỹ Tiền tệ Quốc tế [IMF] đã điều chỉnh dự báo kinh tế toàn cầu năm 2020, theo đó kinh tế thế giới sẽ giảm 4,4%, thu hẹp hơn so với mức dự báo trong bản cập nhật hồi tháng 6. IMF đưa ra dự báo lạc quan trên dựa trên mức tăng trưởng thực tế của các nền kinh tế lớn khi dấu hiệu phục hồi đã nõ nét hơn.
Với những nỗ lực như tiêm phòng đại trà vaccine, nền kinh tế thế giới dự kiến sẽ dần thoát khỏi “bóng ma” Covid-19 trong năm tới, bất chấp những rủi ro liên quan đến vaccine, sự bùng phát trở lại của các bệnh lây nhiễm và nợ công tăng.
| Kinh tế Trung Quốc được dự báo sẽ đạt tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong 9 năm vào năm 2021. |
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng trong ngắn hạn, việc tái áp dụng các biện pháp hạn chế đề ngăn chặn viurs SARS-CoV-2 ở một số quốc gia sẽ hạn chế phần nào đến đà phục hồi kinh tế trong năm 2021.
Về lâu dài, đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế toàn cầu, dẫn đến nợ nần gia tăng, đồng thời phá vỡ triển vọng tăng trưởng toàn cầu.
Do đó, “quá trình phục hồi sau dịch Covid-19 có thể sẽ kéo dài, không đồng đều và không chắc chắn” - nhà kinh tế trưởng Quỹ Tiền tệ quốc tế [IMF] Gita Gopinath cảnh báo hồi tháng 10.
Nhìn chung, bất kỳ sự phục hồi nào cũng có thể diễn ra tương đối chậm. IMF đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu sau năm 2022 và cảnh báo rằng sự gia tăng nghèo đói trên toàn cầu có thể tiếp tục diễn ra.
Ngân hàng Thế giới [WB] cũng bày tỏ lo ngại tương tự và lưu ý rằng các nền kinh tế mới nổi phụ thuộc vào ngành thương mại, du lịch và kiều hối có thể sẽ gặp nhiều khó khăn.
Các vấn đề khác, bao gồm nhập cư bất hợp pháp và biến đổi khí hậu, được coi là ít cấp bách hơn, một phần do sự bất đồng đảng phái đối với tầm quan trọng của những vấn đề này.
Hai phần ba người Mỹ coi khả năng chi trả của chăm sóc sức khỏe là một vấn đề rất lớn đối với đất nước ngày nay, trong khi 26% khác nói rằng đó là một vấn đề lớn vừa phải. Ít hơn một phần mười nói rằng việc chăm sóc sức khỏe là một vấn đề nhỏ [6%] hoặc không phải là vấn đề [2%].
Một đa số có thể so sánh nói rằng nghiện ma túy là một vấn đề lớn: 64% nói rằng đó là một vấn đề rất lớn ở nước này và 28% nói rằng đó là một vấn đề lớn vừa phải.
Đa số hẹp hơn cho biết khả năng chi trả của một giáo dục đại học [55%] và thâm hụt ngân sách liên bang [53%] là những vấn đề rất lớn ở nước này. Khoảng một nửa nói điều này về biến đổi khí hậu [48%].
Một số cổ phiếu nhỏ hơn của công chúng trích dẫn các vấn đề khác là vấn đề rất lớn đối với đất nước. Ví dụ, 43% nói điều này về nhập cư bất hợp pháp và 39% nói điều này về khủng bố.
Chủ nghĩa phân biệt giới tính và cơ hội việc làm được xếp hạng ở cuối danh sách các vấn đề của cộng đồng trong nước. Vào thời điểm công chúng nắm giữ quan điểm tích cực về nền kinh tế nói chung, chỉ 25% nói rằng cơ hội việc làm cho tất cả người Mỹ là một vấn đề rất lớn. Về cùng một phần [26%] gọi chủ nghĩa tình dục là một vấn đề rất lớn.
Đối với hầu hết các phần, các đánh giá về các vấn đề cấp bách mà Hoa Kỳ phải đối mặt đã không thay đổi rất nhiều trong những năm gần đây. Tuy nhiên, cổ phiếu của người Mỹ nói rằng khủng bố và cơ hội việc làm cho tất cả người Mỹ là những vấn đề rất lớn đã giảm đáng kể kể từ tháng 11 năm 2016, ngay trước cuộc bầu cử tổng thống. Vào thời điểm đó, 53% coi khủng bố là một vấn đề rất lớn; Hôm nay, 39% thể hiện quan điểm này. Và chia sẻ những người xem cơ hội việc làm là một vấn đề rất lớn chỉ là khoảng một nửa mức độ ba năm trước [25% bây giờ, 47% sau đó].
Sự khác biệt rộng rãi về đảng trong quan điểm của hầu hết các vấn đề lớn
Đa số đảng Dân chủ cho biết cả ba đều là vấn đề rất lớn, so với ít hơn một phần tư đảng Cộng hòa. Ví dụ, 73% đảng Dân chủ nói rằng biến đổi khí hậu là một vấn đề rất lớn, so với chỉ 17% đảng Cộng hòa. [Để biết thêm về sự hợp tác và quan điểm về biến đổi khí hậu, hãy xem Quan điểm công khai của Hoa Kỳ về khí hậu và năng lượng.
Ngược lại, đảng Cộng hòa có nhiều khả năng nói nhập cư bất hợp pháp là một vấn đề rất lớn. Hai phần ba đảng Cộng hòa nói rằng nhập cư bất hợp pháp là một vấn đề rất lớn; Vấn đề duy nhất được trích dẫn bởi cổ phiếu tương tự của đảng Cộng hòa là nghiện ma túy [68%]. Chỉ 23% đảng Dân chủ trích dẫn nhập cư bất hợp pháp là một vấn đề rất lớn, phần thấp nhất đối với bất kỳ trong số 11 vấn đề trong cuộc khảo sát.
Có một số vấn đề được xem tương tự trên các dòng đảng: đa số trong cả hai bên nói rằng nghiện ma túy là một vấn đề rất lớn, mặc dù đảng Cộng hòa có nhiều khả năng hơn đảng Dân chủ thể hiện quan điểm này [68% so với 61%]. Khoảng một nửa số đảng Cộng hòa [54%] và đảng Dân chủ [52%] nói rằng thâm hụt ngân sách liên bang là một vấn đề rất lớn. Khủng bố xếp hạng tương đối thấp như mối quan tâm của đảng Cộng hòa [41%] và đảng Dân chủ [36%].
Trong số các đảng Dân chủ và Cộng hòa, có những lĩnh vực thỏa thuận tư tưởng - và một số khác biệt đáng chú ý - về mức độ nghiêm trọng của các vấn đề ở Hoa Kỳ.
Về biến đổi khí hậu, đảng Dân chủ Tự do [84%] có khả năng cao hơn đáng kể so với đảng Dân chủ bảo thủ và ôn hòa [64%] để nói rằng đây là một vấn đề rất lớn. Trong số những người Cộng hòa, 28% người ôn hòa và tự do cho biết biến đổi khí hậu là một vấn đề rất lớn so với một phần nhỏ hơn của những người bảo thủ [11%].
Đáng chú ý, một mối quan tâm quốc gia - nghiện ma túy - được xem là một vấn đề rất lớn bởi các đa số trên toàn phổ tư tưởng. Hai phần ba đảng Dân chủ bảo thủ và ôn hòa [66%] cho biết nghiện ma túy là một vấn đề rất lớn; Một phần lớn các đảng Dân chủ Tự do [57%] cũng nói như vậy. Cổ phiếu gần như giống hệt nhau của đảng Cộng hòa bảo thủ [68%] và đảng Cộng hòa vừa phải và tự do [66%] nói rằng nghiện ma túy là một vấn đề rất lớn.
Sự khác biệt về tuổi tác trong quan điểm của quốc gia những vấn đề lớn nhất
Tuy nhiên, có sự khác biệt đáng chú ý về độ tuổi về các vấn đề như nhập cư bất hợp pháp, thâm hụt ngân sách liên bang, khủng bố và biến đổi khí hậu.
Trên ba trong số bốn vấn đề này - nhập cư bất hợp pháp, thâm hụt và khủng bố - người lớn tuổi có nhiều khả năng hơn những người trẻ tuổi coi họ là những vấn đề rất lớn. Ví dụ, 57% trong số những người từ 65 tuổi trở lên và gần nhiều từ 50 đến 64 [53%] xem nhập cư bất hợp pháp là một vấn đề lớn. Ít hơn một nửa trong số những người từ 30 đến 49 [38%] và chỉ khoảng một phần tư số trẻ hơn 30 [23%] nói như nhau.
Ngược lại, người trưởng thành dưới 30 tuổi là nhóm tuổi duy nhất trong đó đa số [59%] coi biến đổi khí hậu là một vấn đề rất lớn. Cổ phiếu nhỏ hơn của 30 đến 49 [47%], 50 đến 64 [42%] và 65 trở lên [44%] đặt cùng một mức độ quan trọng đối với vấn đề này.
Khoảng cách tuổi nổi bật nhất, cho đến nay, theo ý kiến của đảng Cộng hòa là về nhập cư bất hợp pháp: Đảng Cộng hòa từ 65 tuổi trở lên có khả năng hơn 50 điểm so với những người dưới 30 tuổi để nói nhập cư bất hợp pháp là một vấn đề rất lớn đối với đất nước [85% so với 35%].
Những người Cộng hòa trẻ nhất cũng ít có khả năng hơn người lớn tuổi trong GOP nói rằng chủ nghĩa khủng bố và thâm hụt ngân sách liên bang là những vấn đề rất lớn đối với đất nước.
Về biến đổi khí hậu, mô hình tuổi tác của những người Cộng hòa chạy theo hướng ngược lại. Chỉ 15% đảng Cộng hòa từ 30 tuổi trở lên nói rằng biến đổi khí hậu là một vấn đề rất lớn đối với đất nước. Những người Cộng hòa trẻ nhất có nhiều khả năng coi vấn đề này là một vấn đề rất lớn; Tuy nhiên, tỷ lệ chung của những người Cộng hòa trẻ nói rằng điều này tương đối khiêm tốn [32%].
Quan điểm về các vấn đề hàng đầu khác nhau tùy theo chủng tộc và dân tộc
Một trong những phân chia lớn nhất trong quan điểm là về vấn đề phân biệt chủng tộc. Đa số người da đen [75%] và người gốc Tây Ban Nha [61%] coi phân biệt chủng tộc là một vấn đề rất lớn ở nước này. Ngược lại, chỉ 33% người da trắng đưa ra vấn đề tương tự như tầm quan trọng.
Hai phần ba người da đen [66%] coi sự bất bình đẳng kinh tế là một vấn đề rất lớn đối với đất nước; 51% người gốc Tây Ban Nha chia sẻ quan điểm này. Trong số những người da trắng, 39% coi sự bất bình đẳng kinh tế là một vấn đề rất lớn.
Khi nói đến cơ hội việc làm cho tất cả người Mỹ, 53%người da đen nói rằng đây là một vấn đề rất lớn đối với đất nước hiện nay, so với cổ phiếu nhỏ hơn của người gốc Tây Ban Nha [31%] và người da trắng [18%].
Đảng Dân chủ khác nhau theo chủng tộc và sắc tộc theo quan điểm của họ về một số vấn đề lớn trong nước. .
Đảng Dân chủ da trắng bị chia rẽ về mặt tư tưởng về vấn đề này: Trong khi đa số 60% người tự do da trắng nói rằng phân biệt chủng tộc là một vấn đề rất lớn, chỉ 41% đảng Dân chủ bảo thủ và ôn hòa da trắng cũng nói như vậy.
Ngoài ra, đảng Dân chủ Đen [52%] có nhiều khả năng hơn người da trắng [25%] hoặc đảng Dân chủ Tây Ban Nha [37%] để xem cơ hội việc làm cho tất cả người Mỹ là một vấn đề rất lớn.
Bất bình đẳng kinh tế được xem là một vấn đề lớn bởi các cổ phiếu gần như giống hệt nhau của đảng Dân chủ đen trắng [lần lượt là 70% và 68%]; Một phần lớn nhỏ hơn một số quan điểm của đảng Dân chủ Tây Ban Nha [59%] là một vấn đề rất lớn. Tuy nhiên, có sự khác biệt về ý thức hệ rộng rãi giữa các đảng Dân chủ da trắng: 78% người tự do da trắng coi sự bất bình đẳng là một vấn đề rất lớn, so với 56% đảng Dân chủ bảo thủ và ôn hòa da trắng.
Biến đổi khí hậu chia rẽ đảng Dân chủ theo chủng tộc và sắc tộc, và đảng Dân chủ da trắng theo ý thức hệ. Trong số các đảng Dân chủ da trắng và Tây Ban Nha, gần như có nhiều biến đổi khí hậu là một vấn đề rất lớn đối với đất nước khi trích dẫn khả năng chi trả của chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, trong số các đảng Dân chủ Đen, 56% cho biết biến đổi khí hậu là một vấn đề rất lớn, so với 79% cho biết khả năng chi trả của chăm sóc sức khỏe là một vấn đề lớn.
Trong số các đảng Dân chủ da trắng, một phần lớn của những người tự do [89%] nói rằng biến đổi khí hậu là một vấn đề rất lớn đối với đất nước. Phần lớn các đảng Dân chủ bảo thủ và ôn hòa nhỏ hơn [69%] cho biết biến đổi khí hậu là một vấn đề lớn đối với Hoa Kỳ.