I. Chuẩn bị ở nhà
Câu 1 trang 82 - SGK Ngữ văn 8 tập 2:
Phân tích đề
- Thể loại : văn nghị luận [về một vấn đề trong học tập].
- Nội dung : khuyên bạn học tập chăm chỉ.- Hình thức : báo tường.
- Đối tượng tiếp nhận : bạn cùng lớp.
Ngoài các yếu tố về thể loại, nội dung chi phối trực tiếp đến cấu trúc, ngôn ngữ, giọng điệu của bài văn, hai yếu tố hình thức và đối tượng cũng rất quan trọng. Với hình thức báo tường và đối tượng là bạn bè, người viết có thể sử dụng nhiều giọng điệu khác nhau, nhiều từ ngữ quen thuộc, gần gũi hằng ngày.
II. Luyện tập
Câu 1 trang 83 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Xây dựng hệ thống luận điểm
Một bạn dự định đưa vào bài viết của mình những luận điểm dưới đây:
a] Lớp ta có nhiều bạn học giỏi, lao động tốt, làm vui lòng thầy cô, cha mẹ, xứng đáng là tấm gương sáng cho mọi người noi theo.
b] Các thầy, cô giáo và nhiều bậc phụ huynh của lớp ta đang rất lo buồn.
c] Thế mà một số bạn trong lớp còn tỏ ra chểnh mảng trong học tập.
d] Vậy thì ngay từ lúc này, các bạn ấy hãy chuyên cần học tập hơn.
e] Các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
Hệ thống luận điểm này có chỗ nào chưa chính xác? Nếu có, thì theo em, bạn ấy cần phải điều chỉnh, sắp xếp lại như thế nào?
Trả lời:
- Có luận điểm còn chứa đựng những nội dung không phù hợp với luận đề [Luận đề nêu : "phải chăm chỉ học tập hơn", luận điểm lại nói đến khỏe mạnh, lao động tốt…]. Cần phải dứt khoát loại bỏ những nội dung không phù hợp đó.
- Còn thiếu những luận điểm cần thiết, khiến mạch văn có chỗ bị đứt đoạn và luận đề không được hoàn toàn sáng rõ [cần thêm những luận điểm như : đât nước rất cần những người tài giỏi, hay : phải học chăm mới học giỏi, mới thành tài…]
- Sự sắp xếp các luận điểm còn chưa thật hợp lí [vị trí của luận điểm b làm cho bài thiếu mạch lạc, luận điểm đ không thế đứng sau luận điểm d…].
Có thể sắp xếp lại hệ thống luận điểm trên như sau :Câu a] -> câu c] -> câu e] -> câu b] -> câu d].
Câu 2 trang 83 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Trình bày luận điểm
Em phải giúp bạn trình bày luận điểm [e] thành một đoạn văn nghị luận. Hãy cho biết:
a] Trong các câu sau, có thể dùng những câu nào để giới thiệu luận điểm [e]? trong số đó, em thích câu nào nhất?
[1] Tuy nhiên, các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
[2] Do đó, các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
[3] Nhưng các bạn có nên cứ chểnh mảng trong học tập như thế hay không? Xin hãy nhớ rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
Hãy nghĩ thêm một vài câu giới thiệu luận điểm khác.
b] Nên sắp xếp những luận cứ dưới đây theo trình tự nào để sự trình bày luận điểm trên được rành mạch, chặt chẽ?
[1] Sau này, khi lớn lên, bạn sẽ sống trong thời đại mà trình độ khoa học – kĩ thuật và văn hóa – nghệ thuật ngày một nâng cao.
[2] Trong xã hội ấy, làm việc gì cũng phải có tri thức.
[3] Muốn có tri thức thì phải chăm chỉ học tập, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
[4] Do đó, người học sinh hôm nay càng ham chơi, không chăm học thì ngày mai càng khó có thể làm được việc gì có ý nghĩa, và do đó, càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
c] Bạn em muốn kết thúc đoạn văn bằng một câu hỏi giống câu kết đoạn trong văn bản Hịch tướng sĩ: “Lúc bấy giờ, dẫu các người muốn vui vẻ phỏng có được không?”. Theo em, nên viết câu kết đoạn như thế nào cho phù hợp với yêu cầu của bạn? Ngoài cách vừa nêu, em còn có thể kết thúc đoạn văn ấy theo cách nào khác nữa?
d] Đoạn văn viết theo cách trên đây là đoạn văn diễn dịch hay quy nạp? Vì sao?
Trả lời:
a] Trong những câu được dẫn, câu 3 hay hơn vì tình cảm, cảm xúc của người viết được bộc lộ rõ nét.
b] Trình tự sắp xếp trong sách giáo khoa đã hợp lí
c] Nếu kết đoạn là một câu giống trong Hịch tướng sĩ: “Lúc bấy giờ dẫu các ngươi muốn vui vẻ, phỏng có được ko?” sẽ tạo ra một giọng điệu suồng sã, giảm tính thuyết phục của đoạn văn.
– Để kết thúc đoạn này nên sử dụng giọng điệu chân thành vì đây là chia sẻ với các bạn cùng lớp.
d] Nếu câu chủ đề nằm ở đầu đoạn thì đó là đoạn văn diễn dịchCâu chủ đề nằm ở cuối đoạn thì đó là đoạn văn quy nạp.Có thể chuyển đọan văn diễn dịch thành quy nạp bằng cách thay đổi vị trí câu chủ đề.
Câu 3 trang 83 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Hãy phát biểu [đọc] luận điểm mà em vừa chuẩn bị [viết] trước tổ [trước lớp]; sau đó, lắng nghe sự góp ý của các bạn và của thầy, cô giáo để rút ra những kinh nghiệm bổ ích cho bản thân.
Trình bày các luận điểm chủ yếu đã được chuẩn bị ở nhà.
Câu 4 trang 83 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Theo trình tự luyện tập trên lớp, hãy tập viết ở nhà một đoạn văn để trình bày luận điểm “Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích, vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống”.
Em có thể biến đổi đoạn văn ấy từ diễn dịch thành quy nạp [hoặc từ quy nạp thành diễn dịch] được không?
Trả lời:
Với luận điểm "Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống", có thể viết đoạn văn theo những luận cứ sau :- Sách là kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại. Sách cung cấp cho ta những tri thức về hầu hết các lĩnh vực của đời sống.
- Tiếp xúc với sách, con người có cơ hội tiếp xúc với toàn bộ kho tàng văn hoá của văn minh nhân loại. Đó là một phương tiện không gì thay thế được.
- Bởi vậy, đọc sách là công việc vô cùng bổ ích mà qua đó, con người có thể không ngừng làm giàu vốn tri thức của mình.
Xem thêm các sách tham khảo liên quan:
Sách giải văn 8 bài luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm [Ngắn Gọn], giúp bạn soạn bài và học tốt ngữ văn 8, sách giải ngữ văn lớp 8 bài luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm sẽ có tác động tích cực đến kết quả học tập văn lớp 8 của bạn, bạn sẽ có những lời giải hay, những bài giải sách giáo khoa ngữ văn lớp 8, giải bài tập sgk văn 8 đạt được điểm tốt:
Đề bài: “Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần học tập chăm chỉ hơn“.
– Thể loại: văn nghị luận [về một vấn đề trong học tập].
– Nội dung: khuyên bạn học tập chăm chỉ.
– Hình thức: báo tường.
– Đối tượng tiếp nhận: bạn cùng lớp.
– Luận điểm [a] thừa ý “lao động tốt”, cần sắp xếp lại luận điểm [b], [d].
Có thể bổ sung và sắp xếp lại như sau:
a. Đất nước đang rất cần có những người tài giỏi để đẩy nhanh nhịp độ xây dựng, phát triển về mọi mặt.
b. Quanh ta có nhiều bạn học sinh phấn đấu học giỏi, để đáp ứng được yêu cầu của đất nước.
c. Muốn học giỏi, đòi hỏi người học phải chăm chỉ, tự giác.
d. Trong lớp ta, một số bạn còn ham chơi, chưa chăm học, làm cho thầy cô và cha mẹ phiền lòng.
e. Các bạn ấy chưa thấy rằng, nếu bây giờ càng chơi bời, không chịu học thì sau này càng khó gặp niềm vui trong cuộc sống.
g. Vậy các bạn nên bớt vui chơi, chịu khó học tập chăm chỉ để trở thành người có ích cho cuộc sống, và nhờ đó, tìm được niềm vui chân chính và lâu bền.
a]
– Cách [1] tốt vì nó có tác dụng chuyển đoạn, nối đoạn lại vừa giới thiệu được luận điểm mới, đơn giản và dễ làm theo.
– Cách [2] không được vì từ “do đó” dùng để mở đầu câu không có tác dụng chuyển đoạn thực sự.
– Cách [3] rất tốt vì hai câu văn trên không chỉ giới thiệu được luận điểm trước đó mà còn tạo ra giọng điệu thân mật, gần gũi giọng đối thoại, trao đổi trong văn nghị luận.
– Nhưng rất đáng tiếc, đáng buồn là một số bạn trong lớp ta chưa thấy rằng …
– Một số bạn lại phát biểu công khai: tuổi học trò là tuổi vui chơi, tội gì không vui chơi cho thoải mái đi [các bạn ấy chưa thấy rằng …]
– Học tập cần phải gắn liền với vui chơi thì mới hài hòa, phát triển cân đối con người. Dựa vào lý lẽ ấy để không chịu học hành nghiêm chỉnh. Các bạn ấy chưa thấy rằng …
b] Giữ nguyên thứ tự trình bày như SGK không cần phải sắp xếp lại.
VD: Trong xã hội ấy → Trong xã hội hiện đại, làm việc gì … [vì lúc này luận cứ [2] được đưa lên trước].
c] Có thể kết đoạn:
– Lúc bấy giờ, các bạn muốn vui chơi nữa liệu có được không?
– Lúc bấy giờ, các bạn không muốn vui chơi thoải mái nữa liệu có được hay không?
– Tóm lại, không thể không thừa nhận như một chân lý hiển nhiên rằng người học sinh hôm nay càng hàm chơi, không chăm học thì càng khó có thể làm được việc gì có ý nghĩa, và do đó, càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
– Một kết luận ngược có thể rút ra là không chăm chỉ học tập là con đường đi vào ngõ cụt đối với tuổi trẻ học đường.
d] Chuyển thành quy nạp:
Hiện tượng lượng kiến thức nhiều, nếu chúng ta không thường xuyên học bài và làm bài tập sẽ không nắm được lý thuyết và các kỹ năng thực hành. Lâu dần sẽ khó tiếp thu các kiến thức mới, tạo nên các lỗ hổng về kiến thức cơ bản. Còn nếu chúng ta chỉ học đối phó, thiếu tính tự giác thì khi lên lớp thầy cô, bạn bè không kiểm tra sẽ trở nên lười biếng. Các bạn phải thấy việc tự giác học là một thú vui, cảm thấy sung sướng khi giải được một bài toán khó, viết được bài văn hay thì lúc đó mới có hiệu quả. Do đó, muốn học giỏi người học phải chăm chỉ, tự giác.
– Chuyển thành đoạn diễn dịch
Muốn học giỏi, đòi hỏi người học phải chăm chỉ, tự giác. Vì hiện nay lượng kiến thức nhiều, nếu chúng ta không thường xuyên học bài và làm bài tập sẽ không nắm được lý thuyết và các kỹ năng thực hành […] Các bạn phải thấy việc tự giác học là một thú vui, cảm thấy sung sướng khi giải được một bài toán khó, khi viết được bài văn hay thì lúc đó học mới có hiệu quả.
– Đọc sách giúp ta hiểu biết về đời sống tinh thẩn của con người.
– Đọc sách giúp ta mở rộng tầm hiểu biết về tự nhiên, xã hội loài người.
– Đọc sách không chỉ đem lại hiểu biết mà còn bồi dưỡng tâm hồn, tự giáo dục nhân cách thẩm mỹ.
– Sách là một người thầy lớn đối với con người? Vì sao?
Nên có câu chủ đề của đoạn: “Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích, vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống”.