Bài 4.TRÙNG ROI
I.Trùng roi xanh:1]Dinh dưỡng:
-Vừa tự dưỡng, vừa dị dưỡng.
-Hô hấp qua màng cơ thể.
-Bài tiết và điều chỉnh áp suất thẩm thấu nhờ không bào co bóp.
2]Sinh sản:
-Sinh sản vô tính bằng cách phân đôi.
-Nhân nằm ở phía sau cơ thể sinh sản, nhân phân đôi trước, tiếp theo là chất nguyên sinh và các bào quan. Cơ thể phân đôi theo chiều dọc.
II.Tập đoàn trùng roi:
-Tập đoàn trùng roi gồm nhiều tế bào có roi liên kết lại với nhau tạo thành. Chúng gợi ra mối quan hệ về nguồn gốc giữa động vật đơn bào và động vật đa bào.
Bài 5.TRÙNG BIẾN HÌNH VÀ TRÙNG GIÀY
I.Trùng biến hình [amip]:
1/Cấu tạo ngoài và di chuyển:
a]Cấu tạo:
-Gồm một tế bào có:
+Chất nguyên sinh lỏng, nhân.
+Không bào tiêu hóa, không bào co bóp.
b]Di chuyển:
-Nhờ chân giả [do chất nguyên sinh dồn về một phía].
2/Dinh dưỡng:
-Tiêu hóa nội bào:
+Khi một chân giả tiếp
cận mồi [tảo, vi khuẩn, vụn hữu cơ...]
+Lập tức hình thành chân giả thứ hai vây lấy mồi
+Hai
chân giả kéo dài nuốt mồi vào sâu trong chất nguyên sinh
+Không bào tiêu hóa tạo thành bao lấy mồi, tiêu hóa mồi nhờ dịch tiêu hóa
-Bài tiết: chất thừa dần đến không bào co bóp -> thải ra ngoài ở mọi vị trí trên cơ thể
-Trao đổi qua màng không khí
3/Sinh sản:
-Vô tính bằng cách phân đôi cơ thể
II.Trùng giày:
1/Dinh dưỡng:
-Thức ăn->miệng->hầu->tiêu hóa ở không bào tiêu hóa[biến đổi nhờ enzim tiêu hóa]
-Chất thải được thải ra ngoài qua lỗ thoát ở thành cơ thể
2/Sinh sản:
-Vô tính: bằng cách phân đôi cơ thể theo
chiều ngang
-Hữu tính: bằng cách tiếp hợp
Bài 6: TRÙNG KIẾT LỊ VÀ TRÙNG SỐT RÉT
I.Trùng kiết lị:
-Thích nghi với lối sống kí sinh ở thành ruột
-Phá hoại hồng cầu gây bệnh nguy hiểm, bệnh nhau đau bụng, đi ngoài phân có lẫn máu và chất nhày. Đó là triệu chứng của bệnh kiết lị.
-Trùng kiết lị có chân giả rất ngắn
II.Trùng sốt rét:
1/Cấu tạo và dinh dưỡng:
-Trùng sốt rét có kích thước nhỏ, không có bộ phận di chuyển, không có các không bào, hoạt động dinh dưỡng thực hiện qua màng tế bào
-Thích nghi với kí sinh máu trong người, thành ruột và tuyến nước bọt của muỗi Anôphen
2/Vòng đời:
-Trùng sốt rét do muỗi Anôphen truyền vào máu người. Chúng chui vào hồng cầu để kí sinh và sinh sản cùng lúc cho nhiều trùng sốt rét mới, phá vỡ hồng cầu chui ra và lại chui vào nhiều hồng cầu khác, tiếp tục chu kì hủy hoại hồng cầu
Bảng So sánh trùng kiết lị và trùng sốt rét
3/Bệnh sốt rét ở nước ta: Các đặc điểm cần so sánhĐối tượng so sánh Kích thước
[so với hồng cầu]Con đường truyền bệnh dịch Nơi kí sinh Tác hại Tên bệnh Trùng kiết lị Lớn hơn Ống tiêu hóa Ruột người Viêm loét ruột, mất hồng cầu Kiết lị Trùng sốt rét Nhỏ hơn Muỗi Anôphen Máu người
Ruột và nước bọt của muỗi Thiếu máu, suy nhược cơ thể Sốt rét
-Bệnh sốt rét ở nước ta đã được giảm dần tuy nhiên thỉnh thoảng vẫn bật phát ở một số nơi.
Trùng kiết lị giống trùng biến hình, chí khác ở chỗ chân giả rất ngắn. Bào xác trùng kiết lị theo thức ăn, nước uống vào ống tiêu hoá người. Đến ruột, trùng kiết lị chui ra khỏi bào xác, gây các vết loét ở niêm mạc ruột rồi nuốt hồng cầu ở đó để tiêu hoá chúng và sinh sản rất nhanh. Bệnh nhân đau bụng, đi ngoài, phân có lẫn máu và chất nhày như nước mũi. Đó là triệu chứng bệnh kiết lị. 1. Nơi sống và cấu tạo
Bào xác trùng kiết lị
1. Bào xác; 2. Trùng kiết lị đang chui khỏi vỏ bào xác khi vào ruột người
2. Dinh dưỡng
Nuốt hồng cầu và thẩm thấu qua màng tế bào.
3. Phát triển
- Ngoài môi trường trùng kiết lị kết bào xác.
- Trong ruột người, trùng kiết lị sẽ gây nên các vết loét ở niêm mạc ruột, nuốt hồng cầu, sinh sản rất nhanh → Đau bụng, đi ngoài.
4. Biện pháp phòng chống
- Giữ gìn vệ sinh ăn uống và môi trường
- Khi đã mắc bệnh thì phải uống thuốc chữa trị...
1. Cấu tạo và dinh dưỡng
- Trùng sốt rét thích nghi với kí sinh trong máu người, trong thành ruột và tuyến nước bọt của muỗi Anôphen.
Muỗi Anôphen
- Chúng có kích thước nhỏ, không có bộ phận chuyên và không bào, hoạt động dinh dưỡng đều thực hiện qua màng tế bào
2. Vòng đời
- Trùng sốt rét do muỗi Anôphen truyền vào máu người.
- Chúng chui vào hồng cầu để kí sinh và sinh sản lên cho số lượng lớn rồi chui ra và lại tiếp tực chui vào nhiều hồng cầu khác, tiếp tục chu trình huỷ hoại hồng cầu như vậy thì cứ sau 48 giờ một lần với trùng sốt rét thường gặp, gây ra bệnh sốt rét cách nhật.
3. Bệnh sốt rét ở nước ta
- Trước cách mạng Tháng Tám. bệnh sốt rét rất trầm trọng ở nước ta.
- Nhờ kế hoạch xoá bỏ bệnh sốt rét do Viện sốt rét Côn trùng và Kí sinh trùng chú trì, căn bệnh nguy hiểm này đã bị đẩy lùi dần, dù thỉnh thoảng bệnh vẫn còn bột phát ở một số vùng.
B. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
Dinh dưỡng ở trùng sốt rét và trùng kiết lị giống nhau và khác nhau như thế nào?
Hướng dẫn giải
- Điểm giống nhau và khác nhau về dinh dưỡng ờ trùng sốt rét và trùng kiết lị:
+ Điểm giống: Trùng kiết lị và trùng sốt rét đều là sinh vật dị dưỡng, tấn công cùng một loại tế bào là hồng cầu.
+ Tuy nhiên, chúng có những đặc điểm khác nhau như sau:
- Trùng kiết lị lớn, một lúc có thể nuốt nhiều hồng cầu, rồi sinh sản bằng cách phân đôi liên tiếp [theo cấp số nhân].
- Trùng sốt rét nhỏ hơn, nên chui vào kí sinh trong hồng cầu [kí sinh nội bào], ăn chất nguyên sinh của hồng cầu, rồi sinh sản ra nhiều trùng kí sinh mới cùng một lúc còn gọi là kiểu phân nhiều hoặc liệt sinh] rồi phá vỡ hồng cầu đế ra ngoài. Sau đó mỗi trùng kí sinh lại chui vào các hồng cầu khác đế lặp lại quá trình như trên. Điều này giải thích hiện tượng người bị bệnh sốt rét hay đi kèm chứng thiếu máu.
Trùng kiết lị có hại như thế nào với sức khoẻ con người?
Hướng dẫn giải
Trùng kiết lị gây các vết loét hình miệng núi lửa ở thành ruột để nuốt hồng cầu tại đó, gây ra chảy máu. Chúng sinh sản rất nhanh để lan ra khắp thành ruột, làm cho người bệnh đi ngoài liên tiếp, suy kiệt sức lực rất nhanh và có thể nguy hiếm đến tính mạng nếu không chữa trị kịp thời.
Vì sao bệnh sốt rét hay xảy ra ở miền núi?
Hướng dẫn giải
Bệnh sốt rét thường xảy ra ở miền núi vì ở đây có nhiều khu vực thuận lợi cho quá trình sống của muỗi anôphen mang mầm bệnh [trùng sốt rét] như: có nhiều vùng lầy, nhiều cây cối rậm rạp,...