Đối tượng nghiên cứu của triết học
Vai trò của triết học. Triết học có vai trò gì trong cuộc sống con người, trong giới khoa học? Những giá trị mà triết học mang lại cho con người là điều không cần bàn cãi. Cùng Hoa Tiêu tìm hiểu nhé.
Giá trị của triết học
Triết học mang lại cho con người nhiều giá trị lớn cho con người, cụ thể:
- Triết học là cơ sở thế giới quan:
+ Với tính cách là cơ sở vũ trụ quan, triết học góp phần truy tìm lời giải cho hệ vấn đề về bản thể, về vũ trụ… để xây dựng mô hình vũ trụ hợp lý và tiến đến làm sáng rõ vị trí, vai trò của con người trong vũ trụ đó.
+ Với tính cách là cơ sở ý thức hệ, triết học góp phần truy tìm lời giải cho hệ vấn đề về xã hội, về các giai – tầng trong xã hội… Để xác định những lợi ích sống còn và những mục đích bất di bất dịch mà các giai – tầng, xã hội nào đó phải theo đuổi, phấn đấu không mệt mỏi. Khao khát hướng đến lý trí của triết học hoà nhập với khát vọng hướng đến quyền lực chính trị của các giai – tầng tạo thành cội nguồn sức mạnh tinh thần – vật chất giúp các giai – tầng trong xã hội tự ý thức về sự tồn tại của mình và thời đại của mình để giải quyết những xung đột trong xã hội, vươn lên làm chủ cuộc sống của chính mình và đóng góp vào tiến trình lịch sử nhân loại.
+ Với tính cách là cơ sở nhân sinh quan, triết học góp phần truy tìm lời giải cho hệ vấn đề về đời người, về sự sống – cái chết, về hạnh phúc – khổ đau… của mỗi con người cá nhân trong thực tại cuộc sống [vũ trụ và cộng đồng xã hội]… Triết học góp phần hướng dẫn hành vi con người xuyên qua những xung đột nhân cách, những ràng buộc lợi ích để vươn lên trở thành con người chân chính trước những cạm bẫy của đời thường.
- Triết học là cơ sở phương pháp luận phổ biến:
+ Với tính cách là cơ sở phương pháp luận phổ biến trong hoạt động nhận thức, triết học xây dựng các nguyên tắc tổng quát chỉ đạo lý trí con người trong việc khám phá ra bản chất của các hiện tượng đa dạng xảy ra trong thế giới xung quanh, nâng cao trình độ tư duy lý luận cho con người.
+ Với tính cách là cơ sở phương pháp luận phổ biến trong hoạt động thực tiễn, triết học xây dựng các nguyên tắc tổng quát hướng dẫn hoạt động cải tạo hiện thực cuộc sống vì lợi ích cao cả của giai – tầng nói riêng, của thời đại hay nhân loại nói chung. Triết học không chỉ lý giải thế giới mà nó còn góp phần vào việc cải tạo thế giới.
- Vai trò của triết học trong giai đoạn hiện đại, hội nhập:
Trong nền kinh tế toàn cầu hóa, bên cạnh giải quyết những vấn đề “muôn thuở”, triết học còn giúp cho con người tìm ra lời giải đối với những vấn đề hoàn toàn mới, phát sinh trong quá trình toàn cầu hóa. Không chỉ giúp con người nhìn nhận đúng đắn về thế giới quan, nhờ vào triết học, con người còn có khả năng đánh giá những biến động đang diễn ra, gợi mở hướng giải quyết, “lối thoát” cho vấn đề mà con người đang gặp phải trong bối cảnh toàn cầu hóa. Nói tóm lại, dù là trong quá khứ hay ở kỷ nguyên toàn cầu hóa, triết học vẫn giữ nguyên vị thế của mình ở phạm vi một dân tộc và cả nhân loại.
2. Đối tượng nghiên cứu của triết học
Triết học nghiên cứu về vấn đề gì?
Triết học Mác xác định đối tượng nghiên cứu của triết học là: Tiếp tục giải quyết vấn đề về mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại, giữa ý thức và vật chất trẽn lập trường duy vật; nghiên cứu những quy luật chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy, từ đó định hướng cho hoạt động nhận thức, hoạt động thực tiễn của con người.
Đối tượng nghiên cứu của triết học đã thay đổi trong chu trình lịch sử. Mỗi giai đoạn lịch sử, do điều kiện kinh tế – xã hội và sự phát triển của khoa học tự nhiên, đối tượng nghiên cứu của triết học có nhũng nội dung cụ thể khác nhau, nhưng vẫn xoay quanh vấn đề quan hệ giữa con người và thế giới khách quan bên ngoài, giữa tư duy và tồn tại.
3. Sự khác nhau giữa đối tượng nghiên cứu của triết học và các môn khoa học khác
Mỗi lĩnh vực sẽ có những đối tượng nghiên cứu khác nhau, triết học và các môn khoa học khác cũng thế. Đối tượng nghiên cứu của triết học sẽ khác với đối tượng nghiên cứu của các môn khoa học khác. Dưới đây là một số điểm khác nhau cơ bản:
| Tiêu chí | Đối tượng nghiên cứu của triết học | Đối tượng nghiên cứu của các môn khoa học khác |
| Phạm vi | Nghiên cứu rộng hơn, những lý luận chung trong cuộc sống con người Ví dụ: Nghiên cứu sự lưu thông của tiền tệ, hàng hóa | Nghiên cứu những lịch vực cụ thể đối với từng ngành khoa học: Ví dụ: Sinh học: Nghiên cứu sự biến đổi gen Hóa học: Nghiên cứu ra các chất khử khuẩn thân thiện với môi trường |
| Tính chất | Mang tính lý luận, trừu tượng Ví dụ: Nghiên cứu mối quan hệ giữa vật chất và ý thức | Mang tính chính xác, khoa học, có thể biểu hiện thành bảng số liệu,... Ví dụ: Nghiên cứu sự tác động của khí cacbonic đến môi trường sống |
Hoa Tiêu vừa giải thích cho các bạn những vai trò, giá trị của triết học. Triết học là môn học quan trọng giúp hoàn thiện sự nhận thức, tư duy của con người. Tuy nhiên môn học này lại mang tính chất trừu tượng khiến người học khó hiểu hết bản chất cũng như giá tri của nó.
Mời các bạn tham khảo thêm các bài viết có liên quan tại mục Hành chính, mảng Hỏi đáp pháp luật
Các bài viết liên quan:
Axial Age -thời gian trục Thế kỷ 8 -2 TCN chính là thời gian trục mà ở đó, tất cả những sáng tạo cơ bản làm cơ sở cho nền văn minh hiện đại ra đời.
Thời gian trục: bước nhảy vọt của tư duy lý tính so với lối hiểu biết huyền thoại.
Sự xuất hiện của các vĩ nhân ở cả ba nền văn minh lớn của nhân loại: Hy Lạp, Trung Quốc, Ấn Độ.
Thời gian trục là trung tâm, nền tảng và là toàn bộ khung tham chiếu của lịch sử nhân loại.
Quan niệm của triết học Mác -Lênin 6 Với tính cách là một hình thái ý thức xã hội, triết học có nguồn gốc nhận thức và nguồn gốc xã hội.
Triết học ra đời đáp ứng nhu cầu của nhận thức; Gắn liền với sự hình thành, phát triển của tư duy trừu tượng.
» Nhận thức thế giới là một nhu cầu tự nhiên, khách quan của con người. » Con người có kinh nghiệm và có tri thức về thế giới. » Ban đầu là những tri thức cụ thể, riêng lẻ, cảm tính. » Nhu cầu nhận thức -đòi hỏi phải quan tâm sâu sắc hơn đến cái chung, những quy luật chung. » Một lúc nào đó cần phải tổng hợp, trừu tượng hóa, khái quát hóa các tri thức riêng lẻ thành những luận điểm, học thuyết, phạm trù. » Sự phát triển của tư duy trừu tượng và năng lực khái quát trong quá trình nhận thức, các quan điểm, quan niệm chung nhất về thế giới được hình thành.
» Triết học ra đời khi nền sản xuất xã hội đã có sự phân công lao động và loài người đã xuất hiện giai cấp.
» Lao động trí óc đã tách khỏi lao động chân tay. Trí thức xuất hiện với tính cách là một tầng lớp xã hội, có vị thế xã hội xác định.
» Những người xuất sắc trong tầng lớp này đã hệ thống hóa thành công tri thức thời đại dưới dạng các quan điểm, các học thuyết lý luận.
» Họ được xã hội công nhận là các nhà thông thái, các triết gia [Wise man, Sage, Scholars, Philosopher], tức là các nhà tư tưởng b. KHÁI NIỆM TRIẾT HỌC * chữtriết [哲] đã có từ rất sớm.
triết học [哲 學] với ý nghĩa là sự truy tìm bản chất của đối tượng nhận thức, thường là con người, xã hội, vũ trụ và tư tưởng.
Triết học là biểu hiện cao của trí tuệ, là sự hiểu biết sâu sắc của con người về toàn bộ thế giới thiên -địa -nhân và định hướng nhân sinh quan cho con người Ở Trung Quốc * thuật ngữDar'sana [triết học] nghĩa gốc là chiêm ngưỡng.
hàm ý là tri thức dựa trên lý trí, là con đường suy ngẫm để dẫn dắt con người đến với lẽphải.
* thuật ngữ "triết học" [Philosophy, philosophie, философия], xuất hiện ở Hy Lạp Cổ đại, với nghĩa là yêu mến sự thông thái.
Người Hy Lạp Cổ đại quan niệm, philosophia vừa mang nghĩa là giải thích vũ trụ, định hướng nhận thức và hành vi, vừa nhấn mạnh đến khát vọng tìm kiếm chân lý của con người.
Triết học là hệ thống quan điểm lí luận chung nhất về thế giới và vị trí con người trong thế giới đó, là khoa học về những quy luật vận động, phát triển chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy.
Có nhiều định nghĩa vềtriết học, nhưng các định nghĩa thường bao hàm những nội dung chủ yếu sau:
-Triết học là một hình thái ý thức xã hội.
-Khách thể khám phá của triết học là thế giới [gồm cả thế giới bên trong và bên ngoài con người] trong hệ thống chỉnh thể toàn vẹn vốn có của nó.
-Triết học giải thích tất cả mọi sự vật, hiện tượng, quá trình và quan hệ của thế giới, với mục đích tìm ra những quy luật phổ biến nhất chi phối, quy định và quyết định sự vận động của thế giới, của con người và của tư duy.
-Tri thức triết học mang tính hệ thống, lôgíc và trừu tượng về thế giới, bao gồm những nguyên tắc cơ bản, những đặc trưng bản chất và những quan điểm nền tảng về mọi tồn tại.
-Triết học là hạt nhân của thế giới quan.
Thế giới vật chát không do ai sáng tạo ra, tồn tại khách quan không phụ thuộc vào ý thức của con người. Giới tự nhiên vận động biến đổi do những nguyên nhân bên trong của nó.
Ý thức là sản phẩm của con người. Con người có khả năng nhận thức được thế giới.
Chống lại CNDT của Hegel, xem sự phát triển của vật chất và con người là quá trình lâu dài của tự nhiên
Chỉ đề cao con người ở mặt tự nhiên, mặt bản năng, không đề cập đến tính xã hội của con người
Tới đây, ta có thể tóm tắt một hệ vũ trụ 3 bậc: » Thế giới vĩnh hằng với các ideas chân thiện mỹ, vĩnh cửu, là mẫu mực của mọi sự vật trong tự nhiên.
» Thế giới tự nhiên, vật chất với những con rối, objects được các thần copy từ các idea.
» Thế giới của các cái bóng của những con rối, là hình ảnh về những sự vật khách quan theo cảm nhận chủ quan của con người.
Khẳng định con người vềnguyên tắc có thể hiểu được bản chất của sự vật. Do thế giới vật chất, xét về bản chất, là vật tự nó, nên con người không nhận thức được bản chất của thế giới, mà chỉ nhận thức được hiện tượng của nó.
Tri thức của con người không phản ánh bản chất của thế giới khách quan mà chỉ phản ánh các hiện tượng của nó mà thôi.
Vật tự nó được Kant hiểu theo 3 nghĩa:
1.Tất cả những gì thuộc lĩnh vực hiện tượng mà chúng ta chưa nhận thức được.
2.Tất cả những gì thuộc về bản chất của mọi sự vật khách quan, tồn tại bên ngoài chúng ta [thuộc lĩnh vực siêu nghiệm] mà chúng ta không thể nhận thức được.
3.Tất cả những lý tưởng, những chuẩn mực, sự hoàn hảo tuyệt đối mà con người cố vươn đến nhưng không đạt được [Thượng đế, tự do, linh hồn].