Tục ngữ về kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp

[Phần II] Những Câu Ca Dao Tục Ngữ Về Văn Hóa Sản Xuất Nông Nghiệp

Ở phần 1, WAO đã chia sẻ những câu ca dao tục ngữ về đất đai và lao động, thời tiết và mùa vụ, về vai trò của nông nghiệp. Trong phần 2 này, tiếp tục sẽ là những câu ca dao, tục ngữ về các loại cây trồng vật nuôi, kỹ thuật canh tác,

1.Ca dao, tục ngữvề các loại cây trồng, vật nuôi

Được mùa chớ phụ ngô khoai.
Đến khi thất bát lấy ai bạn cùng;

Làm ruộng ăn cơm nằm.
Chăn tằm ăn cơm đứng;

Làm ruộng ba năm.
Chăn tằm ba lứa;

Gió heo may, đường leo lên ngọn;

Thứ nhất canh trì. Thứ nhì canh viên. Thứ ba canh điền;

Lúa chiêm ăn nhánh. Lúa mùa ăn cây;

Chiêm bóc vỏ, mùa xỏ tay;

Đói thì ăn ráy, ăn khoai.
Chớ thấy lúa trỗ tháng hai mà mừng;

Chiêm cập cội, mùa đợi nhau;

Làm ruộng không trâu, làm giàu không thóc.

Trâu ơi, ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta
Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy ai mà quản công
Bao giờ cây lúa còn bông
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn;

2. Về các biện pháp kỹ thuật canh tác

Chắc rễ bền cây;

Chuối sau cau trước;

Lúa chiêm lấp ló đầu bờ,
Hễ nghe tiếng sấm, phất cờ mà lên;

Phân tro không bằng no nước;

Tháng sáu thì cấy cho sâu
Tháng chạp cấy nhảy mau mau mà về;

Trồng trầu đắp nấm cho cao
Che cho sương nắng khỏi vào gốc cây;

Nửa năm bén rể bén dây
Khôn dầu bã đậu bón tay cho liền;

Nắng sớm trồng cà
Mưa sớm ở nhà phơi thóc;

Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa;

Đom đómbay ra, trồng cà tra đỗ,
Tua rua bằng mặt, cất bát cơm chăm;

Bao giờ đom đóm bay ra
Hoa gạo rụng xuống thì tra hạt vừng;

Dưa gang một, chạp thì trồng
Chiêm cấy trước tết thì lòng đỡ lo;

Hòn đất nỏ là một giỏ phân;

Cấy tháng chạp, đạp không đổ;

Ải thâm không bằng dầm ngấu;

Tốt giống, tốt má, tốt mạ, tốt lúa;

Được mùa lúa, úa mùa cau.
Được mùa cau, đau mùa lúa;

Khoai đất lạ, mạ đất quen;

Trâu ra, mạ vào;

Lúa chiêm đào sâu chôn chặt.
Lúa mùa vừa đặt vừa đi;

Cấy thưa thừa thóc, cấy dày cóc ăn;

Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống;

Công cấy là công bỏ, công làm cỏ là công ăn.

3.Về vẻ đẹp nông thôn và tình yêu đôi lứa

Hỡi cô tát nước bên đàng.
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi;

Nắng lên cho lúa chín vàng.
Cho anh đi gặt, cho nàng đưa cơm;

Bao giờ cho đến tháng hai.
Con gái làm cỏ, con trai be bờ;

Hạt thóc vàng, cây lúa cũng vàng.
Anh yêu em, bác mẹ họ hàng cũng yêu;

Tay mang bó mạ xuống đồng.
Miệng ca tay cấy mà lòng nhớ ai;

Anh về cuốc đất trồng cau
Cho em giâmké dây trầu một bên
Chừng nào trầu nọ bén lên
Cau kia ra trái lập nên cửa nhà.

Trên đây là những câu ca dao, tục ngữ về tự nhiên, kinh nghiệm lao động sản xuất được người đi trước đúc kết lại từ kinh nghiệm thực tế truyền lại cho đời sau. Mặc dù khoa học nông nghiệp ngày càng phát triển, kỹ thuật canh tác đã thay đổi rất nhiều, nhưng những kinh nghiệm mà cha ông truyền lại vẫn có tính ứng dụng trong cuộc sống sản xuất hiện tại. Hy vọng những câu ca dao, tục ngữ trên sẽ giúp các bạn có thêm nhiều kinh nghiệm quý báu về tự nhiên, kỹ thuật trong đời sống sản xuất nông nghiệp.

Nguồn: Nông Nghiệp Thuận Thiên