[Ngày ngày viết chữ] Bài viết này hướng dẫn cách trích dẫn trong những bài viết mang tính học thuật như luận văn, dự án, tác phẩm báo chí nhằm tránh lỗi đạo văn không đáng có.
MỌI NGƯỜI CŨNG QUAN TÂM:
>> Những từ dễ nhầm lẫn trong tiếng Việt
Phong cách APA
Phong cách APA [American Psychological Association Style, sau đây sẽ gọi tắt là APA] là hệ thống quy tắc trình bày văn bản tài liệu học thuật do một nhóm các nhà nghiên cứu đưa ra nhằm thiết lập một quy chuẩn sử dụng ngôn ngữ. Hiện nay, APA được công nhận rộng rãi trên thế giới và được nhiều trường đại học sử dụng.
Một quy tắc quan trọng của APA là trích dẫn phải có tên tác giả và thời gian tác giả đưa ra thông tin đó. Dưới đây là cách trích dẫn cho từng trường hợp với ví dụ cụ thể.
Trích dẫn một tác giả hoặc một nhóm tác giả
Tác phẩm của hai tác giả: Đặt tên cả hai tác giả trong “cụm từ tín hiệu” hoặc trong ngoặc đơn mỗi khi bạn trích dẫn. Sử dụng từ “và” giữa tên của tác giả trong văn bản và sử dụng dấu “&” trong dấu ngoặc đơn.
Nghiên cứu của Wegener và Petty [1994] cho thấy…
[Wegener & Petty, 1994]
Tác phẩm của ba đến năm tác giả: Liệt kê tất cả các tác giả trong “cụm từ tín hiệu” hoặc trong ngoặc đơn khi bạn trích dẫn nguồn đầu tiên. Sử dụng từ “và” giữa tên của tác giả trong văn bản và sử dụng dấu “&” trong dấu ngoặc đơn.
[Kernis, Cornell, Sun, Berry, & Harlow, 1993]
Trong trích dẫn tiếp theo, chỉ sử dụng họ cuối của tác giả đầu tiên theo sau là “et al.” trong cụm từ tín hiệu hoặc trong dấu ngoặc đơn. “et al.” là từ viết tắt của et alii nghĩa là “and others” hay là “cộng sự”.
[Kernis et.al., 1993] / [Kernis và cộng sự, 1993]
Sáu hoặc nhiều tác giả: Sử dụng tên của tác giả đầu tiên theo sau là et al. trong cụm từ tín hiệu hoặc trong dấu ngoặc đơn.
Harris et al. [2001] argued… / Harris và cộng sự [2001] lập luận…
[Harris et al., 2001] / [Harris và cộng sự, 2001]
Tác giả khuyết danh: Nếu tác phẩm không có tác giả, trích dẫn nguồn theo tiêu đề của nó trong cụm từ tín hiệu hoặc sử dụng từ đầu tiên hoặc hai trong ngoặc đơn. Các sách báo và báo cáo được in nghiêng hoặc gạch chân; tiêu đề của các bài viết, các chương, và các trang web được đặt trong dấu ngoặc kép.
Một nghiên cứu tương tự cũng đã được thực hiện khi học sinh học cách định dạng các tài liệu nghiên cứu [“Using APA,” 2001].
Lưu ý: Trong một số trường hợp hiếm hoi, “Anonymous / Ẩn danh” được sử dụng cho tác giả, coi nó như là tên của tác giả [Anonymous, 2001]. Trong danh sách tài liệu tham khảo [cuối luận văn, tiểu luận], bạn cũng sử dụng tên “Anonymous” hay “Ẩn danh” như là tên tác giả.
Tổ chức như một tác giả: Nếu tác giả là một tổ chức hoặc một cơ quan chính phủ, hãy đề cập đến tổ chức trong cụm từ tín hiệu hoặc trích dẫn khi bắt đầu trích dẫn nguồn.
Theo Hiệp hội Tâm lý Mỹ [2000],…
Nếu tổ chức có một từ viết tắt nổi tiếng, hãy bao gồm chữ viết tắt trong ngoặc vuông trong lần đầu tiên nguồn được trích dẫn và sau đó chỉ sử dụng chữ viết tắt trong các trích dẫn sau này.
Trích dẫn đầu tiên: [Tổ chức Thương mại Thế giới [WTO], 2000]
Các trích dẫn sau đó: [WTO, 2000]
Hai hoặc nhiều công trình trong cùng lúc: Khi trích dẫn phụ của bạn bao gồm hai hoặc nhiều tác phẩm, hãy sắp xếp chúng giống như cách chúng xuất hiện trong danh sách tài liệu tham khảo [tức là theo thứ tự bảng chữ cái], được phân cách bởi dấu chấm phẩy.
[Berndt, 2002; Harlow, 1983]
Tác giả có cùng họ: Để tránh nhầm lẫn, sử dụng tên tắt đầu tiên có họ.
[E. Johnson, 2001; L. Johnson, 1998]
Hai hoặc nhiều tác phẩm của cùng tác giả trong cùng năm: Nếu bạn có hai nguồn của cùng một tác giả trong cùng năm, hãy sử dụng các chữ cái thường [a, b, c] với năm để sắp xếp các mục nhập trong danh sách tham khảo. Sử dụng các chữ cái viết thường với năm trong phần trích dẫn trong văn bản.
Nghiên cứu của Berndt [1981a] minh hoạ rằng…
Giới thiệu, Tiền đề, Lời nói đầu và Lời kết: Khi trích dẫn Lời giới thiệu, Lời nói đầu hay những thứ tương tự trong đoạn văn, bạn cũng trích dẫn tác giả và năm tương ứng như thường lệ.
[Funk & Kolln, 1992]
Giao tiếp cá nhân: Đối với các cuộc phỏng vấn, thư từ, e-mail, và giao tiếp giữa người với người khác, trích dẫn tên của người giao tiếp, thực tế đó là giao tiếp cá nhân, và ngày giao tiếp. Không bao gồm thông tin cá nhân trong danh sách tài liệu tham khảo.
[E. Robbins, thông tin cá nhân, ngày 4 tháng 1 năm 2001].
A. P. Smith cũng tuyên bố rằng nhiều sinh viên của cô đã gặp khó khăn với phong cách APA [giao tiếp cá nhân, 3 tháng 11 năm 2002].
Đối với tên tác giả là người Việt, vì người Việt không sử dụng họ độc lập, nhưng gọi tên thì không trang trọng, bạn nên viết đủ họ và tên. Không bao gồm người Việt sống ở nước ngoài và sử dụng họ độc lập.
Trích dẫn các nguồn gián tiếp
Nếu bạn sử dụng nguồn được trích dẫn trong một nguồn khác, hãy đặt tên nguồn gốc [nguồn sơ cấp] trong cụm từ tín hiệu của bạn và bao gồm nguồn thứ cấp trong dấu ngoặc đơn. Trong danh sách tài liệu tham khảo thì liệt kê nguồn thứ cấp.
Johnson lập luận rằng… [như trích dẫn ở Smith, 2003, trang 102].
Lưu ý: Khi trích dẫn tài liệu trong ngoặc, ngăn cách các phần bằng dấu phẩy, như trên. Ngoài ra, cố gắng tìm tài liệu gốc và trích dẫn nguồn gốc.
Nguồn điện tử
Nếu có thể, hãy trích dẫn một tài liệu điện tử giống như bất kỳ tài liệu nào khác bằng cách sử dụng kiểu tác giả.
Kenneth [2000] giải thích…
Không biết tác giả và ngày không xác định: Nếu không có [không biết] tác giả hoặc ngày tháng được đưa ra, sử dụng tiêu đề trong cụm từ tín hiệu của bạn hoặc một hai từ đầu tiêu đề trong dấu ngoặc đơn và sử dụng chữ viết tắt “n.d.” với “n.d.” là “no date”.
Một nghiên cứu khác của sinh viên phát hiện ra rằng sinh viên làm gia sư thì thành công hơn [“Keoring and APA,” n.d.]
Trong ví dụ trên, “Keoring and APA,” là tiêu đề tác phẩm nên phải để trong ngoặc kép. Quy tắc chung của APA là tên tác giả thì không cần ngoặc kép, tiêu đề thì cần ngoặc kép và trừ trường hợp “no date” thì luôn luôn có thời gian trích dẫn.
Các nguồn không có số trang
Khi một nguồn điện tử thiếu số trang, bạn nên cố gắng bao gồm các thông tin có thể giúp độc giả tìm thấy đoạn văn được trích dẫn. Khi một tài liệu điện tử đã đánh số các đoạn văn, hãy sử dụng chữ viết tắt “para.” tiếp theo là số đoạn văn bản. “para.” là từ viết tắt của “paragrah”, tức đoạn. Trong tiếng Việt, để dễ dàng, bạn cứ viết thẳng là “đoạn”.
[Hall, 2001, đoạn 5]
Nếu các đoạn không được đánh số và tài liệu bao gồm tiêu đề, hãy cung cấp tiêu đề thích hợp và chỉ định đoạn trong tiêu đề đó. Lưu ý rằng trong một số nguồn điện tử, như các trang Web, mọi người có thể sử dụng chức năng Tìm trong trình duyệt của họ để tìm bất kỳ đoạn trích dẫn nào bạn trích dẫn.
Theo Smith [1997],… [“Mind over Matter section,” đoạn 6]
Mind over Matter section là tiêu đề bài viết trên website và đoạn 6 là đoạn bạn gán cho nó bằng cách tự mình đếm.
Lưu ý: Không bao giờ sử dụng số trang của các trang web mà bạn in; các máy tính khác nhau in các trang web với số trang khác nhau.
Bài viết này dựa theo ấn bản thứ 6, in lần thứ hai của cuốn cẩm nang APA.
Nguồn: Purdue OWL
Cách trích dẫn tài liệu tham khảo là vô cùng quan trọng trong một văn bản. Điều này thể hiện sự tôn trọng của người sử dụng những thành quả nghiên cứu đối với tác giả. Đồng thời thể hiện sự chuyên nghiệp của bản thân khi trình bày với người khác.
Đôi khi việc trích dẫn còn giúp người đọc hiểu rõ hơn những vấn đề mà chúng ta trình bày. Bởi văn bản gốc luôn ngắn gọn súc tích và dễ hiểu hơn hết. Tuy nhiên cách trích dẫn tài liệu trong mỗi văn bản sẽ khác nhau. Vậy trích dẫn như thế nào là đúng?
Bài viết này sẽ giúp các bạn bổ sung thêm một số cách trích dẫn tài liệu tham khảo trong word đúng chuẩn!
Các hình thức trích dẫn phổ biến trong văn bản
Hiện nay trong văn bản, đặc biệt là luận văn, luận án, các báo cáo nghiên cứu đều cần trích dẫn tài liệu tham khảo. Việc trích dẫn sẽ giúp người hành văn tránh được tình trạng đạo văn và lập luận chặt chẽ hơn, logic hơn. Nên việc trích dẫn như thế nào vô cùng quan trọng trong văn bản. Chúng ta hãy cùng tham khảo các hình thức trích dẫn thường sử dụng nhé!
Cách trích dẫn tài liệu trực tiếp
Đây là cách trích dẫn tài liệu phổ biến hay dùng. Tuy nhiên cách này chỉ là dẫn lại đoạn văn ngắn trong ngoặc kép “” nên có phần đơn điệu nếu sử dụng quá nhiều.
Cách trích dẫn tài liệu tham khảo gián tiếp
Đây là việc chúng ta sử dụng ngôn ngữ của mình để mô tả lại nội dung ý của tác giả. Nhưng việc trích dẫn này sẽ phải đảm bảo không làm sai lệch nội dung gốc cần trích dẫn. Đây cũng là cách trích dẫn tài liệu tham khảo trong nghiên cứu khoa học được khuyến khích dùng.
Cách trích dẫn tài liệu tham khảo thứ cấp
Hình thức này được sử dụng khi chúng ta muốn trích dẫn một nội dung A qua một nguồn trung gian B. Mà thông tin nội dung A này chúng ta không thể tìm ra bản gốc. Nhưng với cách trích dẫn này khi đề cập đến trong văn bản của mình, chúng ta không thể ghi nguồn từ A. Với những tài liệu cần thông tin chính xác cao thì chúng ta không nên sử dụng cách trích dẫn này. Vì nó sẽ làm giảm đi giá trị của văn bản.
Cách ghi trích dẫn tài liệu tham khảo
Cách trích dẫn tài liệu tham khảo trong luật
Cách trích dẫn tài liệu tham khảo là luật thì đặc biệt hơn một chút. Vì luật đã được soạn thảo kỹ lưỡng đến từng câu chữ. Nên việc trích dẫn lại loại tài liệu này chúng ta cần ghi chính xác từng câu, từng từ để tránh sai ý nghĩa câu. Đây cũng là nguyên tắc khi trích dẫn bất kỳ tài liệu nào.
Với văn bản thông thường thì tài liệu tham khảo phải đặt ngay sau phần Kết luận của văn bản, báo cáo. Tuy nhiên nếu có văn bản quy phạm pháp luật thì cần để mục này lên trước tài liệu tham khảo. với loại văn bản này cần liệt kê đúng và dủ theo trình tự sau:
Với đạo luật hay bộ luật thì áp dụng theo trình tự: Tên đạo luật/bộ luật – Số hiệu – Ngày ban hành.
Ví dụ: Luật doanh nghiệp [số 68/2014/QH13] ngày 26/11/2014.
Văn bản quy phạm pháp luật thì theo trình tự: Loại văn bản – [số hiệu] – cơ quan ban hành – Ngày ban hành – Tiêu đề.
Ví dụ:
Nghị định số 23/2015/NĐ-CP ngày 16/02/2015 của Chính phủ về thủ tục cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực hợp đồng, giao dịch.
Cách trích dẫn tài liệu từ internet, báo mạng
Trình bày theo dạng: Tên tác giả, năm. Tên tài liệu tham khảo và đính kèm theo là link cụ thể. Thông thường thì việc trích dẫn tài liệu trên mạng sẽ rất hạn chế. Vì tài liệu trên mạng thì thông tin có thể thay đổi và có khi không đáng tin cậy.
Ví dụ:
Nguyễn Văn An [2003].
Cách trích dẫn tài liệu từ tạp chí, tập san
Trích dẫn này chúng ta có thể trình bày dạng sau:
Họ tên tác giả [trường hợp có nhiều tác giả thì cần ghi tên ba tác giả đầu và cộng sự]. Kế đến là năm xuất bản để trong ngoặc đơn. Tên bài báo. Tên tập san, tạp chí in nghiêng, tập [số, trong ngoặc đơn, không dấu cách], các số trang.
Ví dụ:
Nguyễn Minh Sơn, Phạm Thị Tuyết Nhung, Nguyễn Bảo An và cộng sự [2009]. Đột biến gen mã hóa EGFR trong ung thư phổi. Tạp chí nghiên cứu y khoa, 3, 30-37.
Hoặc:
Amanda B.R, Donna P.P, Robin J.L et al [2010]. Total prostate specific antigen stability confirmed after long-term storage of serum at -80C. J.Urol, 180[2], 534-538.
Hướng dẫn trích dẫn tài liệu một phần trong sách
Trích dẫn trong trường hợp này trình bày theo kiểu như sau:
Tên tác giả/Cơ quan [năm xuất bản – trong ngoặc đơn], Tên phần/Chương, Tên sách, Lần xuất bản, Nhà xuất bản, Nơi xuất bản, tập, trang… Riêng mục lần xuất bản thì chúng ta chỉ ghi khi không phải là xuất bản lần thứ nhất. Nếu sách có hai tác giả phải ghi đủ và nối nhau bằng chữ “và” hoặc “and”. Nếu có nhiều hơn hai tác giả thì ghi Tên tác giả chính và cộng sự, với Tiếng Anh có thể dùng “et al.”
Ví dụ:
Quách Ngọc n [1992], “Nhìn lại hai năm phát triển lúa lai”, Di truyền học ứng dụng, 98[1], tr. 10- 16.
Hoặc:
Anderson J.E. [1985], The Relative Inefficiency of Quota, The Cheese Case, American Economic Review, 75[1], pp. 178- 90.
Cách trích dẫn tài liệu từ sách điện tử
Sách điện tử cũng là loại sách phổ biến nhất hiện nay. Chúng ta có thể trình bày theo cách sau:
Tên Tác giả [năm xuất bản – trong ngoặc đơn], Tên sách, Nhà xuất bản, Truy cập lần cuối ngày… tháng… năm…, từ .
Ví dụ:
Nguyễn Văn An [2008], Tài chính công, Nhà xuất bản Lao Động, truy cập lần cuối ngày 22 tháng 10 năm 2018, từ .
Cách trích dẫn tài liệu tham khảo từ các luận văn, khóa luận, luận án khác
Đây là cách trích dẫn mà chúng ta nên hạn chế vì sử dụng kết quả của luận văn khác thì thường giá trị chưa cao. Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp những văn bản đó đã được công nhận. Cách trích dẫn như sau:
Tên tác giả, năm xuất bản để trong ngoặc đơn giống như trích dẫn sách. Đến Tên luận án, luận văn in nghiêng kèm theo dấu phẩy cuối, bậc học, tên cơ sở đào tạo.
Ví dụ:
Nguyễn Quốc Minh [2011]. Nghiên cứu lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị ngoại khoa bệnh thiếu máu mạn tính do vữa xơ động mạch, Luận án tiến sĩ y khoa, Trường Đại học Y HCM.
Một số lưu ý khi trích dẫn tài liệu tham khảo
Những điều KHÔNG trong trích dẫn văn bản
Trích dẫn tài liệu tham khảo đặc biệt KHÔNG để trong phần giả thiết, kết quả, kết luận hay kiến nghị. Trích dẫn chỉ là phần bổ sung kiến thức để dẫn dắt bài viết của chúng ta một cách logic hơn. Nên việc sử dụng trong những phần này là hoàn toàn không hợp lý và nên tránh.
Tuyệt đối không trích dẫn tài liệu mà mình chưa đọc hoặc chưa hiểu rõ về nó. Đặc biệt là các quan điểm cá nhân, chủ quan của tác giả.
Tuyệt đối không dịch, không phiên âm các tài liệu nước ngoài. Trừ những trường hợp tài liệu cực ít người biết mới cần thêm phần giải thích Tiếng Việt đi kèm.
Những điều NÊN làm trong trích dẫn tài liệu
- Hình thức trích dẫn tài liệu phải thống nhất trong toàn văn bản. Tránh trường hợp lúc sử dụng trích dẫn theo kiểu này, lúc trích dẫn theo kiểu khác.
- Trích dẫn tài liệu tham khảo phải theo một trình tự các tài liệu trong văn bản để người xem dễ theo dõi.
- Trích dẫn tài liệu tham khảo phải rõ ràng, mạch lạc và đầy đủ. Đồng thời không ghi chức vụ, học hàm, học vị của tác giả.
- Nếu tài liệu có ngôn ngữ khác Tiếng Việt thì cần xếp theo ngôn Ngữ ưu tiên: Tiếng Việt, Anh, Pháp…
Trong các luận văn thì thường người hướng dẫn có ghi rõ cách trích dẫn tài liệu tham khảo trong luận văn cụ thể. Tuy nhiên cũng có những người để cho tự bản thân sinh viên tự tìm tòi, học hỏi. Hoặc trong các báo cáo kết quả nghiên cứu thông thường đòi hỏi chúng ta phải tự trang bị những kỹ năng trích dẫn này.
>>> Bạn nên tham khảo thêm: Tìm việc làm đơn giản nhất với 5 gợi ý hấp dẫn
Hy vọng những chia sẻ về cách trích dẫn tài liệu tham khảo trên đây sẽ giúp bạn có một tài liệu chuyên nghiệp hơn. Giúp nâng cao giá trị văn bản, nâng cao giá trị bản thân! Chúc bạn thành công!
– Vân Anh [Content Writer] –
Điều này thể hiện sự tôn trọng của người sử dụng những thành quả nghiên cứu đối với tác giả. Đồng thời thể hiện sự chuyên nghiệp của bản thân khi trình bày với người khác.
Có 3 hình thức trích dẫn tài liệu phổ biến nhất hiện nay. Đó là trích dẫn tài liệu trực tiếp, trích dẫn tài liệu gián tiếp và trích dẫn tài liệu thứ cấp.