Sử dụng thuốc khử trùng đúng mục đích và hiệu quả
[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Bảo vệ gia súc, gia cầm trong quá trình nuôi dưỡng, nhằm hạn chế các thiệt hại do bệnh tật là suy nghĩ hàng đầu của các nhà chăn nuôi. Bên cạnh việc sử dụng kháng sinh và vaccin, khử trùng chuồng trại chăn nuôi cũng được xem là biện pháp tích cực và hữu hiệu nhất trong việc phòng ngừa bệnh tật.
Chăn nuôi càng phát triển đồng nghĩa với số đầu gia súc, mật độ chăn nuôi, số vòng quay tăng lên, mầm bệnh tồn tại trong chuồng trại là điều không thể tránh khỏi. Thực tế cho thấy có rất nhiều loại mầm bệnh không thể đơn thuần kiểm soát chúng chỉ bằng quy trình vaccin hoặc sử dụng kháng sinh, mà phải nhờ đến thuốc khử trùng. Các tổng kết gần đây cho thấy các thiệt hại trong chăn nuôi sẽ giảm thiểu nếu nhà chăn nuôi biết sử dụng chặt chẽ qui trình khử trùng chuồng trại. Tuy nhiên phương thức khử trùng cũng như việc lựa chọn một loại thuốc thích hợp là điều khá mới mẻ đối với nhà chăn nuôi.
LỰA CHỌN THUỐC KHỬ TRÙNG:
Một thuốc khử trùng lý tưởng ngoài tác dụng diêt khuẩn còn phải đảm bảo các điều kiện an toàn cho gia súc, cho người sử dụng như: Tác dụng diệt khuẩn nhanh [tức thời], kéo dài tác dụng diệt khuẩn tối thiểu trong vòng 1-2 ngày để ngăn chặn sự tái nhiễm của mầm bệnh, phổ kháng khuẩn đủ rộng để tiêu diệt tất cả các loại mầm bệnh gồm vi trùng gram dương, gram âm, vi trùng sinh bào tử, bào tử vi trùng, các virus có vỏ bọc, các virus không có vỏ bọc, các loại nấm mốc và nguyên sinh động vật, có hoạt tính tốt trong điều kiện môi trường có chất hữu cơ.
Thuốc khử trùng phải an toàn tuyệt đối cho gia súc, không gây độc hại hoặc kích ứng đường hô hấp, từ đó có thể khử trùng chuồng trại định kỳ hàng tuần khi gia súc, gia cầm đang sinh sống, hoặc khử trùng mầm bệnh lúc đang có dịch xảy ra bằng cách phun xịt trực tiếp lên chuồng trại và đàn gia súc, nhằm ngăn chặn mầm bệnh lây lan từ thú bệnh sang thú khỏe trong đàn. Kinh nghiệm gần đây cho thấy sử dụng thuốc khử trùng an toàn phun xịt chuồng trại có gia súc đang sống giúp hạn chế ổ dịch, hạn chế sự lây lan bệnh trong đàn, hỗ trợ rất tốt cho các biện pháp điều trị, từ đó giảm thấp tử số, mang lại hiệu quả kinh tế cao trong điều trị.
Thuốc khử trùng phải không ăn mòn dụng cụ trong chăn nuôi, nhất là các vật dụng bằng nhôm, sắt, thép.
KHỬ TRÙNG CHUỒNG TRẠI ĐƯỢC THỰC HIỆN Ở GIAI ĐOẠN CUỐI KỲ VÀ ĐỊNH KỲ TRONG QUÁ TRÌNH CHĂN NUÔI
KHỬ TRÙNG CUỐI KỲ CHĂN NUÔI:
Được thực hiện lúc xuất bán gia súc, toàn bộ chuồng trại trống. Lần khử trùng này cần làm thật kỹ qua 5 bước sau đây:
Bước 1:Dọn dẹp tất cả chất độn chuồng, phân, đất bẩn, do các chất này chứa đựng rất nhiều mầm bệnh, đồng thời sự hiện diện của chúng trong chuồng trại sẽ làm giảm hiệu quả khử trùng. Tất cả trang thiết bị có thể di chuyển được cũng phải được mang ra khỏi chuồng trại.
Bước 2:Tẩy rửa chúng thật sạch, có thể dùng nước hoặc nước pha xà phòng phun xịt với áp suất cao để làm sạch tất cả các chất bẩn có độ bám dính cao.
Lưu ý: Đầu tiên tẩy uế từ trần nhà và di chuyển xuống tường rồi đến nền. Chú ý đến các kẻ nứt, hở, góc cạnh và những nơi có nhiều chất dơ. Nên để yên cho ráo nước trước khi tiến hành xịt khử trùng.
Bước 3: Phun khử trùng lần 1, tiến hành phun thuốc khử trùng để diệt tất cả các mầm bệnh, do đó cần lựa chọn loại thuốc có phổ khử trùng rộng bao gồm các loài virus, vi trùng, các loài nấm mốc như BIODINE,BIOSEPT, BIOXIDE hay BIO-GUARD.
Cần lưu ý: Phải phun xịt đủ ướt bề mặt, thường 1 lít thuốc khử trùng đã pha loãng chỉ sử dụng cho 3-4 m2 bề mặt, đồng thời phải cần chú ý đến các nơi mà thuốc khó ngấm đến, đặc biệt là các bề mặt xốp, gồ ghề. Pha loãng thuốc phải đúng nồng độ.
Tất cả các trang thiết bị đã di chuyển ra ngoài chứa rất nhiều mầm bệnh do đó cần phải chà rửa bằng xà phòng với bàn chải, hoặc phun xịt bằng nước xà phòng dưới áp suất cao. Nếu có điều kiện thì nên phơi khô, sau đó chuyển đến vị trí sạch sẽ để phun thuốc khử trùng hoặc nhúng vào bồn có chứa thuốc khử trùng.
Đối với hệ thống cung cấp nước: Pha thuốc BIOKON và cho trực tiếp vào hệ thống. Sau khi mở vòi cho nước chảy, khóa các van lại, để yên 30 phút đến 1 giờ, sau đó xả toàn bộ thuốc khử trùng ra khỏi hệ thống cấp nước, nếu cần có thể xả lại bằng nước thường trước khi cho nước uống vào hệ thống.
Đối với cống rãnh: Xả toàn bộ nước, dọn sạch cặn bẩn, phân, rác, xả lại bằng nước rồi phun thuốc khử trùng BIO-GUARD.
Bước 4:Phun thuốc diệt côn trùng: sau khi khử trùng lần 1 trong vòng 3-4 ngày
Loại thuốc BIO DELTOX nồng độ 10ml/ lít. Lưu ý: 1 lít thuốc đã pha phun cho 20 m2 bề mặt và vị trí phun: nền chuồng, vách chuồng, cống rãnh…
Bước 5: Bỏ trống chuồng trại đã khử trùng trong vòng 5-7 ngày, để thuốc diệt hết tất cả các mầm bệnh. Lắp đặt lại các dụng cụ chăn nuôi đã khử trùng như máng ăn, máng uống…Phun thuốc khử trùng lần 2 với BIODINE,BIOSEPT, BIOXIDE một ngày trước khi cho gia súc vào chuồng.
KHỬ TRÙNG CHUỒNG TRẠI ĐỊNH KỲ:
Được thực hiện trong thời gian nuôi dưỡng thú, với tần suất 5-7 ngày một lần khi không có dịch bệnh và 2 ngày một lần nếu có dịch bệnh. Cần lưu ý việc khử trùng định kỳ xảy ra lúc có gia súc đang sống trong chuồng, do đó phải lựa chọn loại thuốc an toàn tuyệt đối, không độc hại cho gia súc, đồng thời lúc này do không thể tẩy uế, chất hữu cơ tồn đọng trong chuồng rất lớn do đó phải lưu ý đến hoạt tính của thuốc trong điều kiện có chất hữu cơ. Các loại thuốc khử trùng được khuyến cáo sử dụng là BIODINE,BIOKON, BIOSEPT, BIOXIDE.
Phòng Kỹ thuật
Công ty Liên doanh
Bio-Pharmachemie
Từ khóa
- BIO-PHARMACHEMIE
- thuốc khử trùng
Xác định thuốc sát trùng, tiêu độc nhằm trang bị cho người chăn nuôi những kiến thức cơ bản về một số thuốc sát trùng, tiêu độc thường dùng. Đây là những loại thuốc độc hại đối với mọi vi sinh vật gây bệnh nhưng trong quá trình sử dụng không ảnh hưởng tới sức khỏe con người và vật nuôi.
1. Cồn iốt
Cồn i ốt là dung dịch thuốc sát trùng dùng nhiều trong thú y để sát trùng vết thương, vết mổ và điều trị bệnh viêm tử cung, viêm vú ở nồng độ. Dung dịch được pha iốt trong cồn 900 ở nồng độ khác nhau từ 0,1 - 10% tùy theo mục đích sử dụng.
- Ứng dụng: Sát trùng trong ngoại khoa: Nơi tiêm, nơi phẫu thuật, các vết thương bị nhiễm trùng, các vết loét, mụn, nhọt, băng rốn cho gia súc non, diệt các tổ chức nấm da, hắc lào... Cồn iốt dùng điều trị bệnh gia súc: Viêm tử cung, âm đạo.
- Cách sử dụng: Chà xát thuốc lên da gia súc: Dùng cồn Iod 5%; Thụt rửa bộ phận bị bệnh: Dùng Lugol 1% để thụt, rửa trong trường hợp viêm tử cung, âm đạo.
- Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời, tránh nguồn nhiệt, nơi ẩm ướt và hóa chất độc hại.
2. Cồn trắng
Cồn trắng có màu trắng, trong, hòa tan trong nước, dễ bay hơi ở điều kiện thường. Tác dụng: Phá hủy men hoặc những chất cần thiết để sinh trưởng của tế bào vi khuẩn, từ đó làm vi khuẩn chết.
- Ứng dụng: Sát trùng trong ngoại khoa: Nơi tiêm, nơi phẫu thuật, các vết thương bị nhiễm trùng, các vết loét, mụn, nhọt... Sát trùng tay trước khi phẫu thuật. Kích thích toàn thân chống cảm lạnh, tăng sức đề kháng. Sát trùng dụng thú y như panh, dao, kéo, kim... dùng để phẫu thuật gia súc.
- Cách sử dụng: Chà xát thuốc lên da, vết thương, thường dùng cồn 70; ngâm sát trùng dụng cụ thú y trong chậu thủy tinh.
- Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời, tránh nguồn nhiệt, nơi ẩm ướt và hóa chất độc hại.
3. Thuốc tím
Thuốc tím có dạng kết tinh lăng trụ ánh kim loại, màu đen lục, dễ tan trong nước. Có tính ăn da, làm han gỉ kim loại, làm thủng vải. Đây là loại thuốc sát trùng có tác dụng diệt khuẩn mạnh, tẩy uế, tạo màng phủ ngăn cách. Phá hủy các chất hữu cơ [máu, mủ...] làm mất mùi hôi thối và se da. Dung dịch đậm đặc có thể gây cháy các tổ chức hữu cơ bề mặt, gây đau, đồng thời tác dụng cầm máu.
- Ứng dụng: Điều trị vết thương trong ngoại khoa: Ổ apce, vết thương bị nhiễm trùng hôi thối, lở loét, hoại tử... Điều trị viêm tử cung, viêm vú ở trâu, bò, lợn. Tẩy uế chuồng trại, thiết bị, dụng cụ. Hun khói xông hơi với formol để diệt nấm mốc trong máy ấp gà.
- Cách sử dụng: Rửa vết mổ, vết thương với dung dịch thuốc tím 1%, hoại tử hôi thối trước khi xử lý, cắt bỏ tổ chức... Khử nọc độc của rắn bằng cách tiêm dung dịch 1% xung quanh vết rắn cắn và tiêm vào tĩnh mạch [ở ngựa với liều 500 ml]. Thụt rửa bộ phận bị bệnh: Dùng dung dịch thuốc tím 1% để thụt rửa tử cung, âm đạo trong trường hợp bị viêm nhiễm hoặc bảo lưu thai. Xông khử trùng: Dùng dung dịch: thuốc tím [20 g] + formol [30 ml] + nước [20 ml] để xông khử trùng buồng cấy vi khuẩn, buồng ấp trứng.
- Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời, tránh nguồn nhiệt, nơi ẩm ướt và hóa chất độc hại.
4. Xanh methylen
Thuốc dạng bột kết tinh, màu xanh, dễ hút ẩm, rất ít độc. Dễ tan trong nước hoặc cồn.
- Ứng dụng: Sát trùng ngoại khoa: Dùng dung dịch 1% bôi vào vết thương nhiễm trùng hoặc các mụn đậu [bệnh đậu mùa], các nốt viêm loét ở mồm, chân [bệnh lở mồm long móng]; Điều trị trúng độc sắn ở gia súc.
- Cách sử dụng: Chà xát hoặc bôi thuốc lên da, vết thương nhiễm trùng, các mụn đậu, tổ chức da bị viêm loét... Tiêm tĩnh mạch chậm hoặc dưới da với dung dịch 1% trong trường hợp gia súc bị ngộ độc sắn: Trâu, bò: 1 - 1,5 g; Ngựa: 1 g; Dê, cừu: 0,5 - 0,6 g; Lợn: 0,2 - 0,4 g; Chó: 0,1 - 0,2 g.
5. Vôi bột
Tác dụng: Có tính chất sát trùng mạnh, diệt các cầu khuẩn sinh mủ, các liên cầu khuẩn, E.coli, trực khuẩn đóng dấu lợn, tụ huyết trùng, phó thương hàn...
- Ứng dụng: Tiêu độc chuồng trại, môi trường chăn nuôi: Dùng vôi bột để trước cửa ra, vào của các ô chuồng chăn nuôi, rắc trên nền chuồng, sân chơi, cống rãnh, dùng dung dịch để quét tường chuồng, ô chuồng, xung quanh bờ tường toàn khu vực chăn nuôi ... Tiêu hủy xác chết động vật mắc bệnh truyền nhiễm: Rắc trên xác súc vật chết khi chôn...
Trường hợp gia súc bị bệnh bại liệt trước và sau khi đẻ do thiếu khoáng, có thể bổ sung nước vôi trong vào thức ăn hoặc nước uống để điều trị bệnh có kết quả tốt.
- Cách sử dụng:
Rắc nền chuồng, đường đi, cống rãnh, cổng ra, vào chuồng chăn nuôi; rắc trên nền đất và trên đệm lót chuồng, chất độn chuồng [rắc trên đất trước khi đưa chất độn chuồng vào] với tỷ lệ trung bình 100 g/m2. Chuồng lợn: 150 – 200 g/m3; Chuồng trâu, bò: 100 – 150 g/m3; Chuồng gà: 20 – 25 g/m3, 2 lần trong tuần.
Quét hoặc phun vôi: Dùng nước vôi 5% hoặc 20% quét tường chuồng, nền chuồng, máng ăn, dụng cụ chăn nuôi...
- Bảo quản: Tại kho, khô ráo, tránh ẩm.
6. Cloramin B
Dạng bột, màu trắng hay hơi trắng ngà, có mùi “clo” nhẹ, dễ tan trong nước.
- Tác dụng: Sát trùng, tiêu độc, diệt hầu hết các loại vi khuẩn hiếu khí, yếm khí, nấm mốc và siêu vi khuẩn. Tiêu độc chuồng trại, dụng cụ và môi trường chăn nuôi, rửa bầu vú bò sữa, khử trùng tay, khử trùng nước, tóc, lông, vải, quần, áo... Tiêu độc, tẩy uế chuồng trại thường xuyên hoặc những vùng xẩy ra ổ dịch các bệnh do vi khuẩn hoặc siêu vi khuẩn gây nên. Tiêu hủy xác chết động vật, tiêu độc môi trường.
Khử trùng nguồn nước uống, trung hòa các chất độc hóa học, khử mùi hôi thối trong nước. Chữa bệnh đen mang cá và thối đuôi tôm và bệnh nấm; bệnh đốm đỏ trên da, mang đuôi cá; các bệnh ngoài da tôm, cá...; sát trùng các vết thương chân, miệng do bệnh lở mồm, long móng.
- Cách sử dụng: Sát trùng chuồng trại dùng nồng độ 0,3 - 0,5% [3 - 5 g pha với 1 lít nước]. Phun đều lên bề mặt chuồng trại, tường, vách... Cứ 250 lít dung dịch này phun cho 1.000 m2 diện tích chuồng trại. Sau khi phun để từ 3 – 5 giờ rồi rửa kỹ bằng nước sạch.
Với những nơi đang có mầm mống bệnh truyền nhiễm [những ổ dịch] hoặc diệt nấm thì dùng liều 10 – 50 g/lít nước để pha [ dung dịch 5%]. Với những bệnh tạo nha bào dùng 50g/1lít nước [dung dịch 5%]. Với siêu vi khuẩn dùng 30 – 50 g/1 lít nước [dung dịch 3 - 5%]. Sát khuẩn ngoại khoa, phẫu thuật, vết thương lở mồm, long móng dùng 1,0 – 5,0 g/1 lít nước [dung dịch 0,1 – 5,0%]. Rửa bầu vú bò sữa dùng 0,5 – 1,0g/1lit nước [dung dịch 0,05 - 0,1%]. Khử trùng nguồn nước uống: Pha 3g với 1 m3 nước. Để ngâm 24 giờ sau mới dùng nước này cho gia súc, gia cầm uống. Mỗi tuần xử lý một lần. Chữa bệnh cho tôm, cá: Dùng 5 g thuốc cho 1 m3 nước, tắm cho tôm hoặc cá từ 1 – 2 giờ; dùng liên tục 2 – 4 ngày.
- Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời, tránh nguồn nhiệt, nơi ẩm ướt và hóa chất độc hại.
Theo Thông tin Khuyến nông Việt Nam