Theo văn bản bài học đầu cho con nhà thơ muốn nhắn nhủ điều gì

 Trời chiều, nếu để ý những chú chim, ta sẽ thấy những chùm khế ngọt ngào, đã nối những đường làng khúc khuỷu, đã níu sợi dây diều biếc xanh, chiếc nón mẹ trắng nghiêng che thành một quê hương trong tiềm thức đủ sức lay động những tâm hồn nhạy cảm hay khiến cảm giác bùi ngùi ùa về. Con người là một trong những tâm sinh thể bí ẩn bậc nhất của tự nhiên và của cuộc đời. Đời sống tinh thần phong phú là một trong những điều khẳng định sự phức tạp đó. Con người có mối ràng buộc mật thiết với cuộc sống đang diễn ra xung quanh, với những gì đã từng gắn bó, từ đó tạo nên tính cách, thói quen, bổn phận của mỗi con người. Tôi chợt nhớ mây câu thơ Chế Lan Viên:

Con còn bế trên tay

Con chưa biết con cò

Nhưng trong lời mẹ hát

Có cánh cò đang bay...

[Con cò]

Có con cò rập rờn bay trong câu ca của mẹ, có quê hương xanh biếc trong từng lời ru hời thuở bé, mẹ đưa nôi và bé ngủ rất sâu, trong giấc mơ bé lại gặp quê hương của mình... Một ngày kia, bé lớn lên trong vòng tay chở che của và của quê hương ngọt ngào. Không chỉ những yếu tố vật chất, mà cả những yếu tố tinh thần dìu dắt con người trưởng thành. Trong những tình cảm ấy, giống như gia đình cho ta nơi trở về sau hành trình dài, cho ta một nơi luôn là ấm áp, chở che, nếu như bạn bè cùng ta bước đi trong cuộc sống với những : thấu hiểu, sẻ chia, cùng ta san bớt gánh nặng mỗi khi cuộc đời trút xuống hay mỗi khi bạn mình cười thì tình quê hương, tuy khó khăn hơn để cảm nhận nhưng lại là một tình cảm hết sức thiêng liêng và khó thể thay thế.

 Có người từng nói về một số nhà thơ trong phong trào Thơ mới: "Nêu như Anh Thơ thạo về cảnh quê, Đoàn Văn Cừ giỏi vế nếp quê, Bàng Bá Lân nghiêng về đời quê thì Nguyễn Bính lại đậm hồn quê". Thì ra, quê hương vừa bao hàm những yếu tố cụ thể là cây đa, bến nước, mái đình, là con đò, làng xóm, bờ tre, gốc rạ... Tức là quê hương vừa có cảnh quê, vừa có hồn quê. Mỗi đều được sinh ra, lớn lên từ những điều kiện vật chất, tinh thần ấy.

 Vậy "Quê hương là gì hở mẹ - Mà cô giáo dạy phải yêu"? Mỗi con người được sinh ra từ một vùng quê cụ thể đều có một quê hương. Mỗi người muốn hay không đều thừa hưởng những giá trị vật chất, tình thần của quê mình. Nói dù muốn hay không là bởi lẽ, có những con người vì thiển cận chối bỏ điều không thể chối bỏ - quê hương. Những nét đẹp văn hoá, những thuần phong mĩ tục của quê hương góp phần hình thành nhân cách, lối sống của mỗi người. Chính vì thế mỗi người đều ít nhiều mang dấu ấn của vùng quê nơi mình sinh ra. Nhắc đến Chủ tịch Hổ Chí Minh, không thể không nói đến quê hương xứ Nghệ nơi hội tụ những truyền thống bất khuất đã hun nên phẩm chất người con ưu tú của dân tộc. Với các nhà văn, quê hương và ảnh hưởng lớn đến phong cách sáng tạo của họ, làm nên những dâu ấn rõ trong tác phẩm của mỗi người. Đó là một Xuân Diệu với hồn thơ dạt dào, nồng nàn như sóng biển Quy Nhơn; đó là một Hoàng Cẩm đa tài, đa tình với lá diêu bông mơ ảo của quê hương Kinh Bắc; đó là một Thạch Lam trầm tĩnh, tâm với hoàng lan Hà Nội và đó là một Nam Cao luôn day dứt, ăn năn bên những mành đời đang bị tha hoá, bần cùng hoá vùng chiêm trũng Hà Nam Cách mạng tháng Tám...

 Chắc hẳn chừng nào Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm còn được yêu thích thì chừng đó hoàn cảnh ra đời cùa bài thơ còn được nhắc đến. Ấy là khi giả cùa nó đối mặt với một bối cảnh đặc biệt cho phép bộc lộ rõ ràng tình với quê hương. Sự liên tưởng ấy cũng cho phép người đọc nghĩ đến một điều : Ngày nay, chúng ta làm gì để thê hiện tình cảm với quê hương? Ớ đây, muốn nói đêh những hành động cụ thê’ đế góp phần xây dựng, làm giàu quê hương. Bạn có thể làm giàu cho quê hương trên chính mảnh đất mình ra, bạn cũng có thể đang sinh sống, học tập và lao động ở một vùng trời a nhưng trong sâu thẳm tâm hồn, nếu bạn luôn phấn đấu để làm rạng danh cho quê hương, luôn hướng về quê hương bằng nhũng hành động cụ thể khi ấy bạn hoàn toàn có thể tự hào rằng, bạn chính là một phần máu thịt quê hương rồi đây!

 "Anh đi anh nhó quê nhà - Nhớ canh rau muông, nhớ cà dầm tương…” Quê hương trong nỗi nhớ của những kẻ xa quê thật sâu sắc, thấm thìa, ngọt ngào. Đó có thể là một câu hò, mùi hương lúa chín, một áng mây, một vạt nắng, khi chi là một cảm giác vu vơ mơ hồ nhưng đủ sức gợi và đưa ta đi miền trong kí ức, xuôi ngược giữa quá khứ với hiện tại trong êm đềm. Quê hương góp phần tạo nên những tiền đề đầu tiên để ta vững bước vào đời. Quê hương cùng là điểm tựa tinh thần khi ta gặp những khó khăn, trở ngại trên đường đời. Hạnh phúc biết mấy sau bao tháng ngày rong ruổi nơi đất khách quê người được nghe một giọng nói quê hương. Thi vị biết mấy khi chợt bắt gặp một tà áo dài Việt bay giữa kinh đô Pa-ri hoa lệ. Cảm nhận được những giá trị to lớn của quê hương, sống xứng đáng với quê hương, khi đó, mỗi người sự trưởng thành, trở thành những nhân cách cao đẹp.

 Tuy nhiên, cần phải thấy rằng, quê hưong là một khái niệm rộng. Đó còn là một ngôi làng cụ thể, cũng có thể là một vùng miền rộng lớn hơn, và khi quê hương chính là đất nước, là Tổ quốc. Tình yêu quê hương cũng vì thế mà gắn liền với tình yêu gia đình, yêu giang sơn, yêu đất nuớc: "Lòng nước ban đầu là lòng yêu nhũng vật tầm thường nhất [...]. Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc" [I-lia Ê-ren-bua].

 Hai tiếng Tổ quốc rung lên trong tim chúng ta thật thiêng liêng và rất tự hào. Tổ quốc chính là đất nước mình được gọi lên một cách trân trọng, thân thương. Những tiếng "Tổ quốc tôi" vang lên trìu mến và gần gũi như "mẹ của tôi" hay "cha của tôi", "quê hương của tôi"... Quê hương vang vọng trong thơ của Đỗ Trung Quân, quê hương nằm trong trái tim mỗi con người.

Nhà thơ muốn gửi gắm điều gì thông qua bài thơ “Nói với con”?

A. Tình yêu quê hương sâu nặng   

C. Niềm tự hào về sức sống bền bỉ, mạnh mẽ của quê hương

Tư tưởng mà nhà thơ muốn gửi gắm qua bài thơ là gì?

A. Con người có thể vô tình, lãng quên tất cả, nhưng thiên nhiên, nghĩa tình quá khứ thì luôn trong đầy, bất diệt

B. Thiên nhiên, vạn vật thì vô hạn, tuần hoàn còn cuộc đời con người thì hữu hạn

C. Thiên nhiên luôn bên cạnh con người, là người bạn thân thiết của con người

D. Cuộc sống vật chất dù đầy đủ cũng sẽ tiêu tan, chỉ có đời sống tinh thần là bất diệt

Câu thơ thứ tám bài thơ “Bạn đến chơi nhà” và riêng cụm từ "ta với ta" nói lên điều gì? Câu thơ này có vai trò khẳng định điều gì về tình bạn của nhà thơ ?

Tuyển tập các bài Đọc hiểu Bài học đầu cho con mới nhất, cực hay được tổng hợp trong các đề thi chính thức qua các năm học.

Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4:

Quê hương là bàn tay mẹ

Dịu dàng hái lá mồng tơi

Bát canh ngọt ngào tỏa khói

Sau chiều tan học mưa rơi

Quê hương là vàng hoa bí

Là hồng tím giậu mồng tơi

Là đỏ đôi bờ dâm bụt

Màu hoa sen trắng tinh khôi

Quê hương mỗi người đều có

Vừa khi mở mắt chào đời

Quê hương là dòng sữa mẹ

Thơm thơm giọt xuống bên nôi

Quê hương mỗi người chỉ một

Như là chỉ một mẹ thôi

Quê hương nếu ai không nhớ

Sẽ không lớn nổi thành người.

                                                             [Trích Bài học đầu cho con – Đỗ Trung Quân]      

1. Cho biết thể thơ? [1.0 điểm]

2. Viết về quê hương tác giả đã lựa chọn những hình ảnh nào? [0.5 điểm]

3. Xác định phong cách ngôn ngữ của đoạn thơ trên? [0.5 điểm]

4. Bày tỏ suy nghĩ của anh/chị về ảnh hưởng của quê hương trong sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi người. [Trình bày trong khoảng 5-7 câu] [1.0 điểm]

[ Gồm: 03 trang]

Phần/

Câu

Nội dung

Biểu

điểm

I. Đọc – hiểu: [3,0]
* Yêu cầu chung:

– Học sinh có kĩ năng đọc hiểu văn bản.

– Diễn đạt rõ ràng, không mắc các lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.

1. Xác định thể thơ? 1,0
1.1. Mục đích câu hỏi: Nhằm đánh giá khả năng nhận biết về thể thơ được sử dụng trong đoạn trích.
1.2. Đáp án: Thể thơ Tự do – 6 tiếng
1.3. Hướng dẫn chấm:
– Trả lời đúng như đáp án. 1,0
– Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời. 0,0
2. Viết về quê hương tác giả đã lựa chọn những hình ảnh nào? 0,5
2.1. Mục đích câu hỏi: Nhằm đánh giá khả năng nhận biết những hình ảnh về quê hương được nhà thơ đề cập đến trong đoạn trích.
2.2. Đáp án: Những hình ảnh về quê hương: Bàn tay mẹ, bát canh ngọt ngào, vàng hoa bí, giậu mồng tơi, bờ dâm bụt, dòng sữa mẹ,…
2.3. Hướng dẫn chấm:
– Trả lời đúng như đáp án.  0,5
– Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời. 0,0
3. Xác định phong cách ngôn ngữ của đoạn thơ trên? 0,5
3.1. Mục đích câu hỏi: Nhằm đánh giá khả năng nhận biết của học sinh về phong cách ngôn ngữ của đoạn thơ.
3.2. Đáp án: Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật/nghệ thuật.
3.3. Hướng dẫn chấm:
– Trả lời đúng như đáp án. 0,5
– Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời. 0,0
4. Bày tỏ suy nghĩ của anh/chị về ảnh hưởng của quê hương trong sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi người. [Trình bày trong khoảng 5-7 câu] 1,0
4.1. Mục đích câu hỏi: Nhằm đánh giá mức độ tình cảm, suy nghĩ, hiểu biết của học sinh liên quan đến vấn đề.
4.2. Đáp án: Đoạn văn giàu cảm xúc, suy nghĩ chân thành, sâu sắc về quê hương trong sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi người.
 4.3. Hướng dẫn chấm:
– Trả lời đúng như đáp án hoặc có cách trả lời khác nhưng đúng đắn, thuyết phục, diễn đạt rõ ràng. 1,0
– Cơ bản trả lời thuyết phục nhưng diễn đạt còn lòng vòng. 0,5
– Trả lời không thuyết phục, diễn đạt lủng củng hoặc không trả lời. 0,0

Đọc bài thơ sau và trả lời câu hỏi :

QUÊ HƯƠNG

Quê hương là bàn tay mẹ

Dịu dàng hái lá mồng tơi

Bát canh ngọt ngào tỏa khói

Sau chiều tan học mưa rơi

Quê hương là vàng hoa bí

Là hồng tím giậu mồng tơi

Là đỏ đôi bờ dâm bụt

Màu hoa sen trắng tinh khôi

Quê hương mỗi người đều có

Vừa khi mở mắt chào đời

Quê hương là dòng sữa mẹ

Thơm thơm giọt xuống bên nôi

Quê hương mỗi người chỉ một

Như là chỉ một mẹ thôi

Quê hương nếu ai không nhớ

Sẽ không lớn nổi thành người.

“Đỗ Trung Quân”

1, Chữa lỗi chính tả ở hai khổ thơ đầu mà người soạn đề đã cố ý viết sai?

2, Nêu chủ đề của bài thơ?

3, Viết về quê hương tác giả đã lựa chọn những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó có ý nghĩa gì?

4, Tìm và nêu tác dụng của các biện pháp nghệ thuật mà tác giả sử dụng để gợi hình ảnh quê hương ở khổ đầu và khổ cuối của bài thơ?

5, Nói về quê hương có ý kiến cho rằng “Nơi nào giầu có nơi ấy là quê hương của tôi”. Quan niệm về quê hương của Đỗ Trung Quân có gì khác với quan niệm trên? Nêu quan điểm riêng của em về quê hương và lí giải điều đó?

6. Em hiểu thế nào về ý nghĩa của hai dòng thơ:

 Quê hương nếu ai không nhớ 

Sẽ không lớn nổi thành người.

Câu

Đáp án

Điểm

  Phần 1       [04 điểm] a] Yêu cầu về kĩ năng:Học sinh biết cách đọc hiểu một văn bản thơ.

b]Yêu cầu về kiến thức:

Đề bài yêu cầu học sinh đọc hiểu được văn bản và trả lời theo câu hỏi đã định hướng:

Ý 1 Chữa lỗi chính tả:chèo -> trèo, dợp -> rợp 0,5 điểm
Ý 2 Chủ đề của bài thơ: Bài thơ là những cảm nhận riêng của tác giả về quê hương: quê hương là những gì gần gũi, giản dị gắn bó với đời sống và tâm hồn của mỗi chúng ta. Bài thơ còn là lời nhắn gửi một thông điệp: quê hương là cội nguồn, là sự gắn bó máu thịt với chúng ta, nêu ai quên quê hương mình thì không thể trưởng thành. 0,5 điểm
Ý 3 Hình ảnh về quê hương trong bài thơ[chùm khế ngọt, đường đi học…] là những hình ảnh gần gũi, giản dị, thân thuộc với mỗi con người . Những hình ảnh thơ cho ta thấy quê hương không phải là những gì lớn lao mà là những kỉ niệm gắn bó với quá trình trưởng thành của mỗi con người vì vậy quê hương giản dị nhưng rất đỗi thiêng liêng. 0,5 điểm
Ý 4 Các biện pháp nghệ thuât: Câu hỏi tu từ, so sánh, lặp cấu trúc cú pháp, dùng câu khảng định. Tác dụng tạo nhịp điệu, tạo cho lời thơ tha thiết, giàu hình tượng . Nghệ thuật so sánh độc đáo nhằm khảng định sự duy nhất của quê hương. Dùng câu khảng định để khắc sâu vào tâm khảm chúng ta một nhận thức: không nhớ quê hương thì không đủ tư cách làm người. 1,0 điểm
Ý 5 – Quan niệm của câu nói “Nơi nào giầu có nơi ấy là quê hương của tôi” là đề cao vật chất. Quan niệm này lệch lạc vì nơi giàu có không hẳn là nơi ta sinh ra.- Quan niệm của Đỗ Trung Quân là đề cao thế giới tinh thần. Quê hương là nơi gắn bó máu thịt với chúng ta trong quá trình trưởng thành. Đó là mảnh đất chào đón sự khởi đầu của một cuộc đời, là nơi ta cắp sách tới trường, nơi cội nguồn của ta, nơi ta có kỉ niệm tuổi thơ… Mỗi con người không thể có hai quê hương cũng như không có hai người mẹ. Ta cũng không thể lựa chọn quê hương của mình.  Nơi ta sinh ra có thể là một miền quê nghèo khổ, hoặc đó là một miền đất xa xôi hẻo lánh nhưng ta không thể chối từ để nhận một miền quê trù phú là quê hương của mình. Lời thơ của Đỗ Trung Quân có ý nghĩa giáo dục tình yêu quê hương đất nước một cách sâu sắc.

– Phần trình bày quan niệm cá nhân học sinh trình bày theo nhiều cách miễn là hợp lí và trình bày khoa học.

1,5 điểm
Ý 6 Câu thơ là bài học người cha muốn nhắc nhở: Phải biết nhớ về quê hương, về cội nguồn. Đây là yếu tố căn bản đầu tiên đẻ con người có thể trưởng thành nên người 0,5 điểm

Video liên quan

Chủ Đề