Những cuốn sách hay về tâm lý con người

15 cuốn sách hay về tâm lý học hành vi con người cho bạn nhiều góc nhìn về tâm lý và hành vi con người có vai trò to lớn và tác động đến cuộc sống của chúng ta như thế nào.

Hãy quên đi những thứ mà bạn cho rằng mình hoàn toàn thấu hiểu về cách thức tạo động lực thúc đẩy con người trong công việc, học tập hay tại chính gia đình. Chúng ta đều sai hết cả.

Trong cuốn sách Động lực chèo lái hành vi, Daniel H. Pink đã trình bày những sự thật gây choáng váng. Dựa trên những nghiên cứu về động lực thúc đẩy con người được thực hiện trong bốn thập kỷ qua, Pink đã chỉ ra những khác biệt giữa lý thuyết với thực tế – cũng như tác động của chúng ta tới cuộc sống của chúng ta.

Ông đã chứng minh rằng, mặc dù đã làm mưa làm gió suốt thế kỷ XX, phương pháp cũ rích Củ cà rốt và cây gậy không còn phù hợp để thúc đẩy mọi người vượt qua những thử thách trong thời đại ngày nay. Trong Động lực chèo lái hành vi, ông nêu ra ba yếu tố tạo ra động lực thực sự:

• Tự chủ – khao khát được làm chủ cuộc sống của chính mình
• Thành thạo – niềm thôi thúc không ngừng hoàn thiện và bổ sung kiến thức về các vấn đề bất kỳ
• Lý tưởng – khao khát được cống hiến không vì bản thân mình

Một lĩnh vực không chỉ có khả năng giải thích cách mọi người ra quyết định tài chính, cách thị trường vận hành, mà còn đưa ra cách làm thế nào để cải thiện chúng!

Đó chính là Tài Chính Hành Vi, mặc dù là một lĩnh vực tương đối mới, tài chính hành vi dường như đã phát triển theo cấp số nhân!

Quyển sách Tài Chính Hành Vi không giúp cho nhà đầu tư đưa những dự đoán về tương lai. Tuy nhiên, bằng cách nhìn lại những hành vi trong quá khứ và những hiểu biết về yếu tố cảm xúc tác động đến quyết định đầu tư, nhà đầu tư có thể tránh những sai lầm.

Học tài chính hành vi là học cách tránh những sai lầm. Đối với một nhà đầu tư, tránh sai lầm và tránh thua lỗ là điều kiện tiên quyết để sinh tồn trên thị trường tài chính khắc nghiệt.

Tiếp nối chủ đề quản lý sự thay đổi, Thay đổi đâm chồi từ đâu? hướng vào điểm mấu chốt của mọi thay đổi trong các tổ chức. Thông qua hàng loạt câu chuyện có thực và sinh động trong một số công ty, tác giả đã tấn công trực diện vào vấn đề căn bản đằng sau mọi công cuộc thay đổi: Làm thế nào truyền tải thành công thông điệp để thật sự thay đổi hành vi của mọi người?

Dựa trên các cuộc phỏng vấn từ hơn 100 tổ chức đang trong quá trình thay đổi trên quy mô lớn, Thay đổi đâm chồi từ đâu? mang lại câu trả lời đơn giản nhưng đầy khiêu khích cho câu hỏi này, mãi mãi làm biến đổi cách thức và phương pháp tiếp cận sự thay đổi của các tổ chức và cá nhân.

Gợi ý

Nhà tâm lý học nổi tiếng Carol S. Dweck sau nhiều thập niên nghiên cứu về thành công đã khám phá ra một ý tưởng thực sự mang tính đột phá – sức mạnh tư duy của chúng ta.

Cuốn sách sẽ cho bạn thấy không chỉ khả năng và tài trí mới mang lại thành công cho chúng ta, mà phần lớn do cách tiếp cận mục tiêu bằng lối tư duy nào. Việc tán dương trí thông minh và khả năng của con bạn không hề nuôi dưỡng lòng tự trọng và dẫn đến thành tựu, mà thậm chí còn phương hại đến thành công sau này.

Với tư duy đứng đắn, chúng ta có thể tạo động lực cho con cái và giúp chúng phát triển trong trường học, cũng như đạt được mục tiêu của bản thân trong cuộc sống và sự nghiệp. Dweck đã giúp tất cả các bậc cha mẹ, giáo viên, CEO và vận động viên thấy một ý tưởng đơn giản về não bộ có thể tạo ra tình yêu học tập và sự kiên trì – cơ sở cho những thành tựu vĩ đại ở mọi lĩnh vực.

Hiểu biết tâm lý con người là một lợi thế trong các hoạt động tương tác xã hội. Nghiên cứu và ứng dụng thành tựu của môn khoa học này cũng góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng sống về mặt tinh thần, làm tăng tiến sự giao lưu giữa các cộng đồng văn hóa và phát triển xã hội loài người.

Tâm lý học và đời sống là cuốn sách Tâm lý học và đời sống đồ sộ, đề cập và đi sâu khai thác rất nhiều chủ đề về tâm lý con người dựa trên kết quả của hàng trăm công trình thực nghiệm do các nhà nghiên cứu tâm lý thực hiện.

Đó là những nghiên cứu đáng tin cậy được tập hợp từ nhiều nơi trên khắp thế giới, ở nhiều thời điểm lịch sử cho đến thế kỷ 21, trên nhiều quy mô khác nhau. Các chủ đề tâm lý con người, từ nhận thức đến hành vi chủ quan cũng như tác động của hoàn cảnh, đều được phân tích đầy đủ trong cuốn sách này.

Tại sao chúng ta luôn tự hứa là sẽ ăn kiêng để rồi ý nghĩ ấy vụt biến ngay khi chiếc xe chở đồ tráng miệng đi qua?

Tại sao đôi khi chúng ta hào hứng mua sắm những thứ không thật sự cần đến?

Hoặc tại sao các quy tắc danh dự lại làm tăng mức độ gian lận nơi công sở? Khi đọc tới những trang cuối của cuốn sách này, bạn sẽ có câu trả lời cho các câu hỏi trên và nhiều câu hỏi khác ‒ những câu hỏi có ý nghĩa nhất định đối với cuộc sống, công việc kinh doanh và thế giới quan của bạn.

Hầu hết chúng ta đều nghĩ mình trung thực, nhưng, trên thực tế, tất cả chúng ta đều dối trá. Từ Washington đến Phố Wall, từ lớp học đến nơi làm việc, hành vi phi đạo đức xuất hiện ở khắp mọi nơi. Không ai trong chúng là ngoại lệ, cho dù đó là một lời nói không gây hại (white lie) đến các báo cáo tài chính gian lận.

Trong cuốn sách Bản chất của dối trá, cuốn sách từng đoạt giải thưởng lớn – tác giả sách bán chạy nhất, Dan Ariely cho thấy tại sao một số điều dễ nói dối hơn những điều khác, làm thế nào để gặp ít vấn đề hơn chúng ta tưởng hơn khi bị lừa dối, và cách hoạt động kinh doanh đã mở đường cho các hành vi phi đạo đức, cả cố ý lẫn vô ý như thế nào. 

Gợi ý

Đã bao giờ bạn tự hỏi tại sao người ta muốn giảm cân nhưng lại thất bại trong kế hoạch ăn kiêng? Hay tại sao người ta lại vứt rác một cách vô ý thức ở nơi công cộng? Hoặc chỉ đơn giản là tại sao những chiếc tất của mình lại thường xuyên biến mất? Những câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại không dễ trả lời chút nào đó chính là chủ đề của quyển sách Phi lý một cách hợp lý.

Đọc Lẽ phải của phi lý trí – một cuốn sách lãnh đạo và quản lý hữu ích, bạn sẽ biết nhiều điều như:

• Tại sao những khoản tiền thưởng lớn lại có thể khiến các CEO làm việc kém hiệu quả hơn?
• Làm cách nào mà những định hướng rối rắm lại hữu ích đối với chúng ta?
• Tại sao việc trả thù lại quan trọng?
• Tại sao có một sự khác biệt rất lớn giữa điều mà chúng ta nghĩ là sẽ khiến chúng ta hạnh phúc và những thứ thực sự khiến chúng ta hạnh phúc?
• Và rất nhiều phát hiện thú vị khác.

Chúng ta thường tự cho rằng con người là sinh vật có lý trí mạnh mẽ, khi quyết định hay đánh giá vấn đề luôn kĩ lưỡng và lý tính. Nhưng sự thật là, dù bạn có cẩn trọng tới mức nào, thì trong cuộc sống hàng ngày hay trong vấn đề liên quan đến kinh tế, bạn vẫn có những quyết định dựa trên cảm tính chủ quan của mình.

“Tư duy nhanh và chậm”, cuốn sách nổi tiếng tổng hợp tất cả nghiên cứu được tiến hành qua nhiều thập kỷ của nhà tâm lý học từng đạt giải Nobel Kinh tế Daniel Kahneman sẽ cho bạn thấy những sư hợp lý và phi lý trong tư duy của chính bạn.

Gợi ý

“Tất cả chúng ta đều hành xử cảm tính kể cho chúng ta câu chuyện đằng sau những kiến thức quan trọng nhất trong kinh tế học hiện đại. Nếu bị kẹt trong thang máy với một học giả đương thời, nhất định tôi sẽ chọn ở chung với Richard Thaler.” -Malcolm Gladwell

Các nhà kinh tế học truyền thống giả định rằng con người hành xử duy lý. Nhưng trong nghiên cứu của mình, Richard Thaler đã chỉ ra rằng những “cỗ máy người” duy lý lạnh lùng như nhân vật Spock trong loạt phim Star Trek cũng không khác gì con người cảm tính chúng ta. Tất cả chúng ta đều thiên vị, hành xử cảm tính và ra những quyết định đi ngược tiêu chuẩn duy lý mà các nhà kinh tế giả định. Con người hành xử vô lý. Nhưng quan trọng hơn, những hành xử vô lý ấy của chúng ta tạo ra những hệ quả vô cùng to lớn.

Ban đầu bị các nhà kinh tế khinh thường, nhưng ngày nay, kinh tế học hành vi, ngành kinh tế nghiên cứu những tính toán sai lầm của con người và tác động của những tính toán ấy đối với thị trường đã trở thành một môn khoa học quan trọng giúp chúng ta ra quyết định đúng đắn hơn trong đời sống hằng ngày cũng như các quyết sách trong xã hội.

Đã bao giờ bạn tự hỏi tại sao nhạc sĩ dở tệ luôn luôn giành chiến thắng trong cuộc thi Eurovision Song Contest, hoặc làm thế nào mà những chính trị gia không đủ năng lực lại được bầu?

Trong khi các nhà khoa học khác đi vào vấn đề hiển nhiên thì Richard Wiseman lại bận rộn khám phá những yếu tố bí mật của sự quyến rũ, khám phá tính cách con người được hình thành như thế nào khi chúng ta sinh ra và kiểm tra tại sao mọi người thường bỏ qua những dấu hiệu rõ ràng nhất của sự phản bội đối tác của mình.

Sử dụng các phương pháp khoa học điều tra các chủ đề khác thường thu hút sự quan tâm của công chúng cũng như cộng đồng khoa học, Tâm lý học hài hước mang đến hiểu biết mới cho những phần chưa được khám phá của tâm trí con người và đưa chúng ta đến những nơi các nhà khoa học chính thống sợ bước đến. Cuốn sách có thể so sánh với Kinh tế học hài hước, nhưng mang tính dân túy và hài hước hơn rất nhiều.

Tâm lý học xã hội chính là con đường bí mật dẫn tới hành vi. Các tiến bộ về tâm lý học xã hội và kinh tế học hành vi đã tăng khả năng giúp chúng ta hiểu được nguyên nhân dẫn đến hành vi của người khác và dựa vào đó để can thiệp và tạo ra thay đổi.

Lý do đằng sau việc mua hàng là gì? Và nếu khách hàng không mua, thì rào cản nằm ở đâu? “Đọc vị khách hàng bằng tâm lý học hành vi” sẽ giúp những người làm kinh doanh tìm ra điểm chạm giữa sáng tạo và bán hàng, lý giải cho những thay đổi trong hành vi khách hàng dựa trên nền tảng tâm lý.

Biểu tượng cổ xưa của Enneagram đã trở thành một trong những hệ thống phổ biến nhất hiện nay để tự nghiên cứu, khám phá mỗi người dựa trên chín loại tính cách riêng biệt. Hai trong số các nhà nghiên cứu về Enneagram hàng đầu trên thế giới là Don Richard Riso và Russ Hudson đã liên tục nhắc tới và giảng dạy về Enneagram như một công cụ để chuyển đổi và phát triển cá nhân. Dù nền tảng tinh thần của bạn là gì, Enneagram sẽ đưa ra những lời khuyên, biện pháp tích cực giúp bạn vượt qua mọi rào cản sâu thẳm nơi tâm hồn, nhận ra những sức mạnh độc đáo và những hướng đi đúng đắn nhất trong cuộc sống.

Không chỉ đưa ra hướng dẫn để nhận biết các kiểu tính cách, Thuật đọc tâm còn cung cấp các bảng hỏi có độ chính xác cao để xác định từng kiểu người, hàng chục bài tập cá nhân và chiến lược cụ thể nhằm cải thiện các mối quan hệ, thói quen xấu, gia tăng sự tự do của nội tâm… Cuốn sách không chỉ dành cho những chuyên gia nghiên cứu chuyên sâu và còn dành cho cả những người mới bắt đầu, dễ dàng áp dụng trong cuộc sống thường ngày.

Tác giả Gustave Le Bon (1841 – 1931) là nhà tâm lí học xã hội nổi tiếng người Pháp với lí thuyết về đám đông. Ông viết về nhiều lĩnh vực và có ảnh hưởng rất lớn trong xã hội Pháp đương thời. Những tác phẩm nền tảng nhất của Le Bon là Quy luật tâm lí về sự tiến hoá của các dân tộc (Les Lois psychologiques de l’évolution des peuples, 1894), Cách mạng Pháp và tâm lí học về các cuộc cách mạng (La Révolution française et la psychologie des révolutions, 1912) và Tâm lí học đám đông (La Psychologie des foules, 1895).

Trong kiệt tác sáng rõ và sinh động này, Gustave Le Bon soi sáng những hoạt động vô thức – phi lý trí của các suy nghĩ tập thể cùng cảm xúc đám đông, qua đó đặt tư tưởng của đám đông đối nghịch với tư duy tự do và lý trí độc lập của cá nhân. Ông chỉ ra bằng cách nào hành vi của một cá nhân lại có tác động đến đám đông.

Có rất nhiều sự thật được gợi mở nếu ta thấy hiểu về tâm lý đám đông, như Le Bon khẳng định : “Kiến thức về ngành khoa học này soi rọi rất nhiều hiện tượng lịch sử và kinh tế, mà nếu thiếu thì những hiện tượng đó sẽ hoàn toàn không thể hiểu được.”

Theo Gustave Le Bon, trong cuốn Tâm lý học đám đông, những đám đông luôn bị vô thức tác động, họ xử sự như người nguyên thuỷ, người dã man, không có khả năng suy nghĩ, suy luận, mà chỉ cảm nhận bằng hình ảnh, bằng sự liên kết các ý tưởng, họ không kiên định, thất thường, và đi từ trạng thái nhiệt tình cuồng loạn nhất đến ngây dại ngớ ngẩn nhất. Vả lại, do thể trạng của mình, những đám đông ấy cần có một thủ lĩnh, một người cầm đầu, kẻ có thể dẫn dắt họ và cho bản năng của họ một ý nghĩa.