Giải thích hiện tượng khói mù quang hóa năm 2024
Theo PGS Cự, khói mù quang hóa là hiện tượng ô nhiễm không khí rất nguy hiểm. Bình thường, các loại khí thải, bụi mù được khuếch tán lên không trung nên người ta không nhìn thấy khói, bụi hoặc nếu có thì cũng với mật độ ít hơn. Nhưng khi khí độc, khí thải ô nhiễm, khói, bụi mù không thoát lên cao mà tập trung ở dưới mặt đất gây nên hiện tượng “khó mù quang hóa”. Hiện tượng này có rất nhiều nguyên nhân khác nhau như trong không khí có nhiều chất bụi, ô nhiễm, cộng với bức xạ mặt trời, lại bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng đô thị nên dễ gây ra hiện tượng này. Show Cũng theo PGS Cự, khói mù quang hóa có thể xảy ra ở bất cứ đâu, phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Còn hiện tượng khói mù quang hóa diễn ra tại Hà Nội mới đây, có thể là do hiệu ứng đô thị gây ra. “Ở Hà Nội, nhà cao tầng quá nhiều, dày đặc khiến hiệu ứng không khí kém, sự lưu thông không khí kém hơn, cộng với môi trường, không khí tại Hà Nội ô nhiễm do khói công nghiệp, khí thải động cơ xe cộ... nên dễ gây ra hiện tượng này”, PGS Cự nói. Đáng nói, khi xảy ra hiện tượng khói mù quang hóa, cả một bầu không khí bị bao phủ bởi tổ hợp nhiều chất độc ô nhiễm khác nhau nên ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe con người. GS Cự đưa ra dẫn chứng, ở thành phố London (Anh) trong lịch sử cũng đã từng xảy ra hiện tượng khói mù quang hóa trầm trọng, hậu quả là có trên 5.000 người chết có liên quan đến hiện tượng này. Tuy chưa có những nghiên cứu khẳng định cụ thể, nhưng các nhà khoa học đều cho rằng sự ô nhiễm không khí quá trầm trọng là nguyên nhân gây ra phần lớn các ca tử vong trên. Ảnh hưởng toàn diện đến sức khỏe Theo PGS Cự, hiện tượng khói mù quang hóa ảnh hưởng toàn diện đến sức khỏe mỗi người, nhưng ảnh hưởng nhiều nhất là đến hệ hô hấp, những người đang bị các bệnh mãn tính nếu gặp hiện tượng thời tiết này, bệnh tình cũng nặng hơn. Về vấn đề này, BS Nguyễn Văn Lộc, nguyên Phó Giám đốc BV Nhi TƯ cũng cho rằng, khói mù quang hóa rất gây hại cho sức khỏe. Trong những ngày Hà Nội bị bao phủ bởi hiện tượng này, rất nhiều trẻ em được đưa tới Viện khám, nhất là các bé vốn bị các bệnh về đường hô hấp như viêm mũi, viêm xoang, viêm phế quản, hen... Trong những ngày bị khói bao phủ, nhiều người dân Hà Nội cảm thấy khó thở, cay mắt. “Lởn vởn ngay sát chúng ta là các loại bụi, chì, các chất độc như CO, SO2... Chúng ta nói chuyện, chúng ta thở đều hít những chất độc này vào mũi, miệng... nên rất dễ bị viêm họng, viêm mũi, lên cơn hen. Khi mắc những bệnh này, nếu biến chứng nặng có nhiễm trùng, nhiều trẻ còn phải uống kháng sinh mới khỏi bệnh. Khi đó, người bệnh ho, sốt khiến tình trạng sức khỏe yếu đi, ăn uống cũng kém đi. Chưa kể những người uống kháng sinh có thể bị tác dụng phụ của thuốc gây rối loạn tiêu hóa, đi ngoài làm cơ thể càng mệt mỏi hơn, ảnh hưởng toàn diện đến sức khỏe”, BS Lộc nói. Cũng theo BS Lộc, không chỉ khi có hiện tượng khói mù quang hóa mới ảnh hưởng đến sức khỏe, nhất là sức khỏe đường hô hấp. Mà trong điều kiện bình thường, môi trường khói bụi, ô nhiễm khí thải công nghiệp, khói xe cũng là một tác nhân gây bệnh. Nhiều người, khi đi đường, nếu không bịt khẩu trang thì bụi bám vào mặt đen sì, bám quanh lỗ mũi... Rất nhiều người có thói quen đeo khẩu trang, chỉ sau một hôm không đeo, đi đường hít khói bụi nhiều quá, về nhà là đã bị sụt sịt mũi, viêm mũi, thậm chí lên cơn hen ở những bệnh nhân bị hen. Theo BS Lộc, chính bầu không khí không đảm bảo, bị ô nhiễm bởi bụi, khói, hơi hóa chất… khiến số người mắc các bệnh hô hấp ngày càng gia tăng. Ngoài ra, hiện tượng khói mù quang hóa còn khiến mọi người có cảm giác rát mắt, giảm thị lực. Theo PGS Cự, khi gặp hiện tượng khói mù quang hóa, rất khó để khống chế, giảm thiểu sự ảnh hưởng của nó tới sức khỏe con người. Ở nhà đóng kín cửa hay đi ngoài đường đều không thể tránh khỏi hiện tượng này vì cả một bầu không khí bao phủ xung quanh chúng ta các chất bụi, ô nhiễm... Chỉ có một cách làm giảm tác hại của hiện tượng này, giảm tần suất lặp lại của hiện tượng, đó là làm trong lành bầu không khí. “Đối với gia đình, thời điểm đó, chỉ có cách bật quạt để lưu thông không khí, bớt ngột ngạt hơn. Hoặc có thể bật điều hòa cũng giúp dễ chịu hơn. Còn về lâu dài, để bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, việc cần làm là giảm lượng khí thải ô nhiễm trong bầu không khí bằng cách hạn chế lượng xe cộ lưu thông và tăng cường công tác xử lý khói thải của các cơ sở sản xuất công nghiệp, vệ sinh môi trường đỡ bụi bặm...”, PGS Cự nói. Sương khói (tiếng Hán: 煙霧, yên vụ) là một loại chất gây ô nhiễm không khí. Từ "sương khói" được tạo ra trong những năm đầu thế kỷ 20 như là một từ ghép giữa các từ khói và sương mù để nói tới sương mù khói. Từ này sau đó đã được dành để chỉ hiện tượng được gọi là súp đậu sương mù, một vấn đề nghiêm trọng ở London từ thế kỷ 19 đến giữa thế kỷ 20. Đây là loại sương mù được gây ra bởi việc đốt một lượng lớn than trong một thành phố; khói sương này có chứa các hạt bồ hóng từ khói, sulfur dioxide và các thành phần khác. Sương khói hiện đại, như ở Los Angeles, là một loại ô nhiễm không khí có nguồn gốc từ khí thải xe cộ từ động cơ đốt trong và khói công nghiệp mà phản ứng trong bầu không khí với ánh sáng mặt trời để tạo thành chất gây ô nhiễm thứ cấp mà còn kết hợp với các khí thải chính để tạo thành sương khói quang hóa. Ở một số thành phố khác, chẳng hạn như Delhi, khói mức độ nghiêm trọng thường trầm trọng hơn do đốt rơm ở các khu vực nông nghiệp lân cận. Các mức độ ô nhiễm khí quyển của Los Angeles, Bắc Kinh, Delhi, Mexico City và thành phố khác đang tăng đảo ngược mà bẫy ô nhiễm gần mặt đất. Nó thường rất độc hại cho con người và có thể gây bệnh nghiêm trọng, rút ngắn tuổi thọ hoặc tử vong. Ở Việt Nam, gần đây thường xuyên xuất hiện sương khói "mù quang hóa" ở các đô thị lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, trong khi các nhà khoa học xác định nguyên nhân xuất phát từ chính hoạt động xả thải của các phương tiện cơ giới, phương tiện tham gia giao thông với mật độ ngày càng dày đặc vào khu vực nội thị của các thành phố này. Nguyên nhân[sửa | sửa mã nguồn]Than đá[sửa | sửa mã nguồn]Lửa than, được sử dụng để sưởi ấm các tòa nhà riêng lẻ hoặc trong một nhà máy điện sản xuất, có thể phát ra những đám mây khói đáng kể góp phần vào sương khói. Ô nhiễm không khí từ nguồn này đã được ghi nhận tại Anh kể từ thời Trung Cổ. Đặc biệt là London đã nổi tiếng vào giữa thế kỷ thứ 20 với sương khói do đốt than gây ra, mà đã được đặt biệt danh "súp hạt đậu". Ô nhiễm không khí thuộc loại hình này vẫn còn là một vấn đề trong khu vực tạo ra khói đáng kể từ việc đốt than, như sự chứng kiến đợt sương khói mùa thu năm 2013 tại Cáp Nhĩ Tân, Trung Quốc, nơi đã phải đóng cửa đường sá, trường học, và sân bay. Khí thải từ xe cộ[sửa | sửa mã nguồn]Khí thải giao thông - chẳng hạn như từ xe tải, xe buýt, và xe ô tô - cũng đóng góp phần tạo sương khói. Dù các sản phẩm từ hệ thống xả của xe gây ô nhiễm không khí và là một thành phần quan trọng trong việc tạo ra sương mù ở một số thành phố lớn. Thủ phạm chính từ các nguồn vận chuyển là cacbon monoxide (CO), nitơ oxide (NO và NOx), các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, sulfur dioxide, và hydrocarbon. Những phân tử này phản ứng với ánh sáng mặt trời, nhiệt, amonia, độ ẩm, và các hợp chất khác để tạo thành hơi độc, ôzôn mặt đất, và các hạt mà bao gồm sương khói. Sương khói quang hóa[sửa | sửa mã nguồn]Sương khói quang hóa chủ yếu do khí thải SO2 và khói từ hoạt động giao thông và công nghiệp. Sương mù quang hóa được hình thành trong một điều kiện thời tiết nhất định: có đủ ánh sáng, đủ nồng độ của chất ô nhiễm (khói, SO2 hoặc O3) và điều kiện địa lý, khí hậu không thuận tiện để khuếch tán các khí ô nhiễm đó. Đây là một loại ô nhiễm không khí nghiêm trọng, ảnh hưởng mạnh đến sức khỏe con người. Hỗn hợp các chất gây ô nhiễm không khí độc hại có thể bao gồm:
Tất cả những hóa chất mạnh thường có hoạt tính cao và tính oxy hóa. Sương khói quang hóa do đó được xem là một vấn đề của công nghiệp hóa hiện đại. Nó hiện diện trong tất cả các thành phố hiện đại, nhưng nó là phổ biến hơn ở các thành phố có nắng, ấm áp, khí hậu khô và một số lượng lớn các loại xe cơ giới. Do nó đi theo gió, nó có thể ảnh hưởng các khu vực có dân cư thưa thớt. Các nguyên nhân tự nhiên[sửa | sửa mã nguồn]Một ngọn núi lửa phun trào cũng có thể phát ra ở mức độ cao của lưu huỳnh dioxide cùng với một số lượng lớn các hạt vật chất; hai thành phần quan trọng vào việc tạo ra sương khói. Tuy nhiên, sương mù tạo ra như là một kết quả của một vụ phun trào núi lửa thường được biết đến là vog để phân biệt nó như là một sự xuất hiện tự nhiên. Chất carbon phóng xạ của một số loài thực vật có liên quan đến sự phân bố của sương khói ở một số khu vực. Ví dụ, các bụi cây creosote ở khu vực Los Angeles đã được chứng minh là có tác động vào phân phối sương khói đó là hơn là chỉ do đốt nhiên liệu hóa thạch. |