Điều trị dự phòng kháng sinh là cần thiết cho
Viêm màng não N. meningitidis : Tất cả các tiếp xúc gần gũi
Viêm màng não H. influenzae: Các địa chỉ liên lạc được chọn
Tiếp xúc của trẻ em bị viêm màng não do các vi khuẩn khác không cần phải dự phòng.
Đối Viêm màng não mô cầu, các tiếp xúc gần gũi có nguy cơ lây nhiễm cao gấp 25 đến 500 lần so với dân số nói chung. Tiếp xúc gần gũi được định nghĩa là
Thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ em dưới 2 tuổi
Sự tiếp xúc ở các trung tâm giữ trẻ xảy ra trong 7 ngày trước khi bắt đầu triệu chứng
Bất cứ ai tiếp xúc trực tiếp với các chất bài tiết của bệnh nhân [ví dụ như hôn nhau, dùng chung bàn chải đánh răng hoặc dụng cụ, hồi sức miệng -miệng, đặt nội khí quản, quản lý ống nội khí quản] trong 7 ngày trước khi bắt đầu triệu chứng
Đối với Viêm màng não H. influenzae nhóm b, nguy cơ nhiễm trùng do tiếp xúc thấp hơn so với bệnh viêm màng não não mô cầu nhưng có thể rất đáng kể ở trẻ nhỏ không được tiêm chủng sống trong nhà của một bệnh nhân mắc bệnh. Ngoài ra, các địa chỉ liên lạc của hộ gia đình có thể là những người mang bệnh không triệu chứng H. influenzae loại b. Các mối quan hệ gần gũi được xác định rõ ràng hơn đối với phòng ngừa viêm màng não mô cầu do người chăm sóc đã dành thời gian trong gia đình nhưng không sống ở đó nhưng có thể đã có mang với H. influenzae nhóm b. Như vậy đối với sinh vật này, tiếp xúc gia đình được định nghĩa như sau:
Những người sống với bệnh nhân mắc bệnh chính [index patient]
Những người đã có ≥ 4 giờ tiếp xúc với bệnh nhân chính [index patient] ≥ 5 trong 7 ngày trước khi nhập viện của bệnh nhân chính
Khi đó đề nghị điều trị dự phòng cho mỗi thành viên của một hộ gia đình, như được định nghĩa nếu gia đình đó cũng thế có
Ít nhất 1 lần tiếp xúc trong vòng
Trẻ bị suy giảm miễn dịch [bất kể tình trạng tiêm chủng trước đó]
Hoàn thành tiêm phòng chống lại H. influenzae nhóm b được định nghĩa là đã có ít nhất 1 liều vaccine Hib liên hợp ở tuổi ≥ 15 tháng, hoặc 2 liều từ 12 tháng đến 14 tháng, hoặc đợt 2 hoặc 3 liều đầu tiên cho trẻ
Ngoài ra, nếu một trung tâm chăm sóc trẻ trước tuổi đến trường có ≥ 2 trường hợp mắc bệnh Hib xâm lấn trong vòng 60 ngày trong số các thành viên của mình, nhiều chuyên gia khuyên bạn nên điều trị dự phòng cho tất cả những người tham dự và nhân viên để loại bỏ khả năng mang mầm bệnh ở đường mũi không triệu chứng bất kể tình trạng tiêm chủng.
Vật lý và vận động trị liệu
Dụng cụ chỉnh hình, liệu pháp trị liệu cưỡng bức, thuốc, hoặc phẫu thuật để điều trị chứng co cứng
Vật lý trị liệu và trị liệu cơ năng giúp cho việc kéo căng, tăng cường và tạo điều kiện cho vận động tốt thường được sử dụng ngay từ đầu và liên tục. Dụng cụ chỉnh hình, liệu pháp vận động cưỡng bức, và thuốc có thể được thêm vào.
Độc tố botulinum có thể được tiêm vào cơ để giảm lực kéo không đồng đều vào khớp và ngăn ngừa sự co cứng cố định.
Baclofen, benzodiazepine [ví dụ, diazepam], tizanidine, và đôi khi dantrolene có thể làm giảm tình trạng co cứng. Baclofen nội tủy [qua bơm dưới da và catheter] là cách điều trị hiệu quả nhất cho chứng co cứng nặng.
Phẫu thuật chỉnh hình [ví dụ giải phóng hoặc chuyển gân cơ] có thể giúp làm tăng khả năng vận động khớp hoặc trật khớp. Cắt chọn lọc rễ thần kinh cột sống, do bác sĩ phẫu thuật thần kinh thực hiện, có hiệu quả trong thể co cứng hai chân và nhận thức còn tốt.
Khi hạn chế về trí tuệ không nghiêm trọng, trẻ em có thể tham dự các lớp học chính thống và tham gia các chương trình tập luyện thích nghi và thậm chí là tham gia các cuộc thi. Luyện nói hoặc các hình thức hỗ trợ giao tiếp khác có thể giúp tăng cường khả năng tương tác.
Một số trẻ bại não nặng có thể có ích khi được được dạy các hoạt động sinh hoạt hàng ngày [như tắm rửa, mặc quần áo, cho ăn], làm tăng tính độc lập và lòng tự trọng và làm giảm gánh nặng cho các thành viên trong gia đình hoặc người chăm sóc khác. Các thiết bị trợ giúp có thể làm tăng khả năng vận động và giao tiếp, giúp duy trì giới hạn vận động, và giúp cho các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Một số trẻ em cần được giám sát và hỗ trợ suốt đời.
Nhiều cơ sở dành cho trẻ em đang thiết lập các chương trình chuyển tiếp cho bệnh nhân khi họ trở thành người lớn và ít hỗ trợ hơn để giúp đỡ những nhu cầu đặc biệt.
Vừa qua, bệnh viện Nhi Đồng 1 có tiếp nhận một trường hợp chấn thương đầu do té ngã như vậy. Bé gái Nguyễn Huỳnh Thảo S., 5 tháng tuổi, nhà ở Thường Phước, Hồng Ngự, Đồng Tháp. Ngày 02/01/2019 em té từ trên giường xuống đất. Độ cao của giường chỉ khoảng 30 cm nhưng lại gây ra một vết lõm khá sâu trên đỉnh đầu. Sau khi phát hiện, gia đình nhanh chóng đưa em đến khám tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đồng Tháp rồi chuyển Bệnh viện Nhi Đồng 1. Qua thăm khám và chụp CT scan bé được chẩn đoán lõm sọ kín vùng đỉnh phải. Các bác sĩ quyết định phẫu thuật nâng xương sọ bị lõm. Sau phẫu thuật 4 ngày, bé tỉnh táo, bú giỏi, vết mổ khô, lành tốt và được cho xuất viện. Kết quả khả quan này có được là nhờ sự phát hiện sớm và kịp thời của gia đình.
Hình ảnh lõm xương sọ của bé trước khi phẫu thuật
Để phòng tránh trẻ ngã từ trên giường xuốngkhi chơi hoặc ngủ, các bậc phụ huynh phải luôn luôn để mắt đến trẻ, không để trẻ chơi một mình, đặc biệt là những bé vừa mới biết trườn bò. Cần làm tấm chắn nơi giường trẻ nằm, lối đi ra cầu thang, bếp nấu ăn, ban công. Các cửa sổ nếu mở cho thoáng phải có song đã được khóa kỹ để tránh trường hợp trẻ biết đi leo trèo gây nguy hiểm. Nếu trẻ nằm giường hay nôi, võng cần phải che chắn an toàn sao cho trẻ không bị rơi xuống sàn. Dưới chân giường cần trải nệm, tường sát giường cũng được dán tấm xốp, tấm nệm mút lên đề phòng trẻ hiếu động tập bò, tập lẫy có thể va đầu vào tường. Chú ý nôi, võng dây cột phải chắc và đưa lắc nhẹ nhàng khi trẻ ngủ. Đối với trẻ nhỏ, khi cho trẻ ngồi vào ghế cao hay xe đẩy phải có dây đai giữ; hạn chế cho trẻ ngồi xe tập đi vì có thể làm trẻ lộn nhào. Đối với trẻ lớn ở độ tuổi đi học, cha mẹ và nhà trường cần giảng giải cho trẻ biết nguyên nhân, hậu quả và cách phòng tránh tai nạn.
Trường hợp trẻ bị té ngã, các bậc phụ huynh cần bình tĩnh và đưa bé tới cơ sở y tế gần nhất nếu bé có những biểu hiện dưới đây:
- Trường hợp bé bất tỉnh: Nếu bé bị bất tỉnh, dù chỉ vài giây, cũng có thể nghĩ rằng lực va đập đủ mạnh để gây khối máu tụ.
- Rối loạn tri giác: Ngay sau ngã, bé vẫn tỉnh táo nhưng sau đó một thời gian lại có những dấu hiệu bất thường như kích động khó dỗ, lơ mơ, tiếp xúc kém [bé không thể tập trung chú ý vào bạn, không nhìn vào mắt bạn, không làm theo yêu cầu của bạn, không nhận ra người thân trong gia đình…]. Nếu bé chống cự không cho bạn chườm lạnh thì bạn có thể yên tâm là bé vẫn tiếp xúc tốt.
- Nếu bé nôn từ 3 lần trở lên thì cần đi khám bác sĩ: Thông thường, sau khi ngã, ngay cả khi không có chấn thương sọ não, nhiều bé vẫn có thể nôn 1 hay 2 lần, do khóc, ho hoặc đơn giản là do sự va đập của hộp sọ. Đề phòng trường hợp bé nôn, trong vòng vài giờ đầu sau khi bị ngã, chỉ nên cho bé uống nước trong hoặc bú sữa mẹ, không nên cho bé dùng thức ăn đặc.
- Đi loạng choạng, mất thăng bằng: Sau khi ngã, nhiều bé có thể kêu chóng mặt. Điều này không có gì nguy hiểm. Nhưng nếu bé bị mất thăng bằng và ngã lên ngã xuống khi đi thì cần đi khám bác sĩ ngay. Khi bé chơi, hãy theo dõi xem bé có làm được mọi chuyện như trước không [ngồi thẳng, đi lại vững vàng, di chuyển tay chân bình thường] hay bé loạng choạng, kéo lê chân, mất phương hướng… Nếu bé chưa biết đi thì để ý xem có gì bất thường khi bé ngồi, bò hoặc dùng tay không, bé có quấy khóc nhiều bất thường, không thể dỗ.
- Dấu hiệu mắt: Trong vòng 24 giờ sau ngã có thể xuất hiện các dấu hiệu như mắt lác, đồng tử hai bên không đều, bé vấp ngã hoặc lao vào các đồ vật như thể không nhìn thấy chúng. Trẻ lớn có thể nhìn mờ, nhìn đôi [nhìn một hóa hai]. Chảy máu hoặc chảy nước dịch từ lỗ mũi hoặc lỗ tai.
- Ngủ nhiều: Các bé thường có xu hướng ngủ thiếp đi sau khi ngã, điều này khiến việc theo dõi tình trạng ý thức của trẻ trở thành nhiệm vụ khó khăn đối với cha mẹ. Nếu bé bị ngã vào buổi tối, hoặc gần giờ ngủ trưa thì thật khó biết bé ngủ vì đến giờ hay vì chấn thương. Nếu không thể giữ bé thức thì cứ để bé ngủ, nhưng cần theo dõi sát, cứ 2 giờ một lần
- Hoặc thấy bé có bất cứ biểu hiện nào khiến gia đình không an tâm, cũng nên đưa bé đi bệnh viện thăm khám cẩn thận.
Theo dõi tại nhà sau khi được bác sĩ thăm khám
Trong một số trường hợp, tuy bị chấn thương sọ não nhưng bé chưa có biểu hiện gì khi thăm khám và sẽ được bác sĩ cho về nhà. Bé cần được theo dõi tiếp trong vài ngày sau đó. Đưa bé đi khám lại nếu có một trong các dấu hiệu: quấy khóc nhiều; đau đầu gia tăng; buồn nôn hay nôn nhiều; gặp khó khăn khi đi lại, nói năng hoặc nhìn; lơ mơ, khó đánh thức; cử động bất thường, co giật. Nếu trong thời gian theo dõi không có biểu hiện gì bất thường thì về lâu dài cũng không có gì đáng lo ngại. Hãy nhớ rằng phần lớn các va đập khi ngã đều gây chấn thương nhẹ, nhưng hãy đưa bé đi khám bác sĩ nếu có bất cứ nghi ngờ gì.
Tai nạn xảy ra cho con trẻ là điều không ai muốn. Chỉ cần thận trọng hơn, chúng ta hoàn toàn có thể giữ cho con một tuổi thơ vừa năng động, lại vừa an toàn.