Carnavalsoptocht 2023

Carnaval is een katholiek volksfeest, dat drie dagen duurt. Dit volksfeest staat bekend om haar kostuums [verkleedkleding], optochten en uitbundige feesten. Eerder werd carnaval voornamelijk gevierd in het zuiden van Nederland. De stad ’s-Hertogenbosch, beter bekend als Den Bosch, vormt nog steeds een centraal punt voor carnaval in Nederland. Tegenwoordig wordt het ook gevierd in Midden- en Noord-Nederland. Van oorsprong is carnaval bedoelt om uitbundig te feesten, ‘uit je dak te gaan’, voordat de vastenperiode begint. De vastentijd is een periode van bezinning, eenvoud en gematigdheid. Tegenwoordig wordt er niet of nauwelijks gevast, maar wel uitbundig carnaval gevierd.

Wanneer is het carnaval? 🥳

Vier je graag carnaval? Hieronder lees je van elk jaar wanneer carnaval begint en eindigt.

Anderen lezen ook:

Het carnaval begint officieel altijd op een zondag en eindigt op een dinsdag. De datum voor carnaval is afhankelijk van Pasen. Traditioneler wijs duurt carnaval namelijk van zondag tot dinsdagavond, Vastenavond. Die nacht begint de vastentijd van 40 dagen tot Pasen. Omdat Pasen op de eerste zondag na de eerste volle maan van de lente valt, verschilt de datum waarop carnaval begint ieder jaar. Carnaval is altijd zeven weken voor Pasen. Zo begon carnaval in 2019 op 2 maart. Carnaval 2020 wordt gevierd van 23 februari 2020 tot en met 25 februari 2020. Veel steden trappen het carnaval al af op zaterdag met een carnavalsoptocht.

Geschiedenis van carnaval

Het carnaval stamt af van een heidens voorjaarsfeest, bedoelt om boze wintergeesten te verjagen en om de lente in te luiden. Deze voorjaarsfeesten werden al gevierd in de oudheid. Gebruikelijk was om je te verkleedden tijdens deze voorjaarsfeesten. Zo trokken de Romeinen kostuums aan tijdens het offerfeest van Saturnus, de god van de landbouw. Gelijk aan carnaval in Nederland was iedereen drie dagen vrij en werd er uitbundig gegeten, gedronken en feest gevierd.

De Germanen vierden hun voorjaarsfeest door optochten te houden. Boze wintergeesten werden verjaagd door het dragen maskers en het maken van harde geluiden met ratels. Tijdens de optochten werd er uitbundig gezonden en gedanst. Het voorjaarsfeest in Europa werd het carnaval toen een groot deel van Europa werd bekeerd tot het Christendom. De kerk besloot toen om heidense feesten toe te staan, om opstand en onvrede onder Germanen te voorkomen. Het midwinterfeest werd Kerstmis en het voorjaarsfeest werd het carnaval.

Omdat het vroeger niet gewoon was om feest te vieren op straat, droegen mensen die het carnaval vierden kostuums en maskers. Op die manier konden ze ‘uit hun dak gaan’ en gekke liedjes zingen zonder te worden herkend. Vroeger was het ook gebruikelijk om de spot te drijven met de hedendaagse politiek, wandaden aan de kaak te stellen en protestliederen te zingen. Dit gebruik komt voort uit de middeleeuwen, waarin de leiders van de kerk tijdens het carnaval even niets te vertellen hadden. In de middeleeuwen kozen mensen zelfs een eigen carnavalsbisschop, die drie dagen de koning van het carnaval mocht zijn. Tegenwoordig bestaat dit gebruik nog steeds, maar wordt er een ‘prins carnaval’ gekozen in plaats van een bisschop of koning.

Carnaval in Nederland

De manier waarop het carnaval in Nederland wordt gevierd verschilt erg van hoe het wordt gevierd in bijvoorbeeld Rio de Janeiro, Brazilië. Zelfs binnen Nederland kent men twee verschillende soorten carnaval, namelijk het Bourgondisch Carnaval en het Rijnlands Carnaval.

Het Bourgondisch Carnaval

Het Bourgondisch carnaval wordt gevierd in de meeste plaatsen in Noord-Brabant, het Land van Maas en Waal, Gelderland, Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beveland. De naam ‘Bourgondisch Carnaval’ stamt uit de tijd van de Bourgondische Nederlanden [1384 – 1482]. Het carnaval werd in die tijd voornamelijk gevierd in het Hertogdom Brabant en de Graafschap Vlaanderen. Het Bourgondische Carnaval kenmerkt zich als gekostumeerd eetfestijn, waarbij het was toegestaan om elkaar voor gek te zetten.

Het Rijnlands Carnaval

Het Rijnlands Carnaval wordt voornamelijk gevierd in Limburg en het oosten van Noord-Brabant. Deze variant van het carnaval is gebaseerd op de manier waarop carnaval werd gevierd in de steden in het westen van de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Met name Keulen, die zijn carnavalsviering weer afleidde van het Venetiaans Carnaval, vormde een grote inspiratiebron voor het Rijnlands Carnaval. Kenmerkend voor het Rijnlands Carnaval zijn de kleuren rood, geel en groen. Ook wordt in tegenstelling tot het Bourgondisch Carnaval, het Rijnlands Carnaval voornamelijk bepaald door carnavalsverenigingen. Zij organiseren de carnavalsfeesten voor zowel leden als niet-leden van de vereniging. Deze carnavalsverenigingen kiezen elk jaar een ceremoniemeester, genaamd ‘prins carnaval’. Deze prins wordt ondersteund door de ‘Raad van Elf’.

Gebruiken tijdens het carnaval

Het carnaval in Nederland, zowel de Bourgondische als de Rijnlandse variant, kennen unieke, vermakelijke gebruiken. Zo krijgen veel steden en dorpen tijdens het carnaval een andere naam. Deze traditie komt uit Noord-Brabant. Zo wordt de hoofdstad van Noord-Brabant, ’s-Hertogenbosch ofwel Den Bosch, van vroeger uit al ‘Oeteldonk’ genoemd.

De laatste dag van het carnaval, de dinsdag, wordt ook wel “vette dinsdag” genoemd. Op deze dag is het gebruikelijk om een ‘vette hap’ te eten. Van vroeger uit was het idee dat door alle vet in huis op te maken er een goede oogst zou volgen. De woensdag ná het carnaval wordt ‘aswoensdag’ genoemd, de officiële start van de vastentijd.

Carnaval in andere landen

Het carnaval wordt niet alleen maar in Nederland gevierd. Jaarlijks vieren honderdduizenden mensen het carnaval in Italië, Duitsland, Frankrijk, Groot Brittannië en natuurlijk in Rio de Janeiro te Brazilië. Het carnaval binnen Europa heeft vele overeenkomsten met het carnaval in Nederland. Mensen gaan verkleed de straten op, houden parades en vieren uitbundig feest. Dit gaat uiteraard gepaard met veel eten en drinken.

Carnaval in Rio

Het carnaval in Rio daarentegen staat bekend om haar pronkende karakter met prachtige praalwagens, schaars geklede mensen en exotische dansen. Het hoogtepunt van het carnaval in Rio zijn de parades, die worden gehouden in de Sambadrome sinds 1984. Elke sambaschool uit Rio krijgt dan maar liefst anderhalf uur de tijd om door de Sambadrome te trekken. Deze parades vormen een soort wedstrijd tussen verschillende wijken en sambascholen uit de stad. Elke parade heeft een eigen thema en er doen meer dan honderden sambascholen mee elk jaar. Jaarlijks doen er meer dan 3 miljoen mensen mee met het carnaval in Rio.