Hỏi: Xin cho biết nguyên quán và quê quán khác nhau thế nào? Cách ghi trên giấy tờ hộ tịch về 2 khái niệm này như thế nào cho đúng?
[Phạm Văn Cao - Diên Khánh, Khánh Hòa]
Trả lời: Nguyên quán dùng để xác định nguồn gốc của công dân. Theo điểm e khoản 2 Điều 7 Thông tư 36/2014/TT-BCA, nguyên quán được xác định dựa vào nguồn gốc, xuất xứ của ông, bà nội hoặc ông, bà ngoại. Nếu không xác định được ông, bà nội hoặc ông bà ngoại thì mới ghi theo nguồn gốc, xuất xứ của cha hoặc mẹ. Trong khi đó, theo Khoản 8 Điều 4 Luật Hộ tịch 2014, quê quán của cá nhân được xác định theo quê quán của cha hoặc mẹ theo thỏa thuận của cha, mẹ hoặc theo tập quán được ghi trong tờ khai khi đăng ký khai sinh. Như vậy, quê quán và nguyên quán đều được hiểu là “quê”, nguồn gốc, xuất xứ của công dân. Nguyên quán được xác định là nguồn gốc, xuất xứ, nơi sinh của ông bà. Còn quê quán được xác định dựa trên nguồn gốc, xuất xứ của cha mẹ.
Theo điểm e khoản 2 Điều 7 Thông tư 36/2014/TT-BCA, Điều 6 Nghị định 123/2015/NĐ-CP thì nguyên quán và quê quán được ghi theo giấy khai sinh của cá nhân. Đối với nguyên quán: Trường hợp không có giấy khai sinh hoặc giấy khai sinh không có mục này thì ghi theo nguồn gốc, xuất xứ của ông, bà nội hoặc ông, bà ngoại. Nếu không xác định được ông, bà nội hoặc ông bà ngoại thì ghi theo nguồn gốc, xuất xứ của cha hoặc mẹ. Đối với quê quán: Mọi hồ sơ, giấy tờ của cá nhân có nội dung về quê quán phải phù hợp với Giấy khai sinh [giấy tờ hộ tịch gốc] của người đó.
Luật gia Minh Hương
Con tôi sinh ngày 12 tháng 5 năm 2003. Theo tôi dược biết thì phần ghi về quê quán trong giấy khai sinh thường được ghi theo quê quán của cha, nhưng mục quê quán trong giấy khai sinh của con tôi lại theo nơi sinh
Con tôi sinh ngày 12 tháng 5 năm 2003. Theo tôi dược biết thì phần ghi về quê quán trong giấy khai sinh thường được ghi theo quê quán của cha, nhưng mục quê quán trong giấy khai sinh của con tôi lại theo nơi sinh. Xin hỏi tôi muốn thay đổi quê quán của con theo quê quán của bố cháu có được không? Thủ tục như thế nào?
Trả lời:
Do bạn không nói rõ về thời điểm đăng ký khai sinh cho con bạn, quê quán trong giấy khai sinh của con bạn, quê quán và nơi sinh của bạn và bố của con bạn. Vì vậy, chúng tôi đưa ra 2 trường hợp để bạn tham khảo như sau:
- Trường hợp thứ nhất: Mục quê quán trong giấy khai sinh của con bạn đã được xác định đúng theo quy định pháp luật.
Nếu thời điểm đăng ký khai sinh của bạn là trước ngày 01/4/2006 [ngày Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng ký và quản lý hộ tịch có hiệu lực]: Nghị định số 83/1998/NĐ-CP ngày 10/10/1998 của Chính phủ về đăng ký hộ tịch và Thông tư số 12/1999/TT-BTP ngày 25/06/1999 của Bộ Tư pháp hướng dẫn thi hành một số quy định của Nghị định số 83/1998/NĐ-CP ngày 10/10/1998 của Chính phủ về đăng ký hộ tịch [văn bản có hiệu lực tại thời điểm đăng ký khai sinh] chưa có quy định về việc xác định quê quán trong nội dung khai sinh. Tuy nhiên, tại biểu mẫu giấy khai sinh TP/HT-1999-A.2 được ban hành kèm theo Quyết định số 1203-QĐ/TP-HT, mục “Chú thích” có hướng dẫn về cách ghi mục “Quê quán”: “Ghi theo nơi sinh trưởng của cha đẻ; nếu không rõ cha đẻ là ai, thì ghi theo nơi sinh trưởng của mẹ đẻ; trong trường hợp không xác định được cha, mẹ đẻ, thì để trống”. Nếu quê quán trong giấy khai sinh của bạn được xác định theo nơi sinh của cha đẻ thì việc xác định đó đã đúng với biểu mẫu được ban hành.
Trong trường hợp này, việc thay đổi mục quê quán của con bạn [cũng chính là nơi sinh của người cha trong Giấy khai sinh] theo quê quán của cha của con bạn là không có cơ sở pháp lý, do không thuộc phạm vi thay đổi hộ tịch quy định tại Điều 26 Luật Hộ tịch và không thuộc trường hợp cải chính hộ tịch quy định tại khoản 12 Điều 4 Luật Hộ tịch.
- Trường hợp thứ hai: mục quê quán trong giấy khai sinh của bạn được xác định chưa đúng theo quy định của pháp luật.
Như đã phân tích ở trên, nếu việc đăng ký khai sinh của con bạn được thực hiện trước ngày 01/4/2006 và mục quê quán trong giấy khai sinh của con bạn được xác định không theo nơi sinh của cha đẻ của con bạn thì có thể xác định là “có sai sót” trong nội dung đăng ký khai sinh. Trường hợp này, bạn có thể thực hiện thủ tục cải chính từ quê quán theo nơi sinh của con bạn sang quê quán theo quê quán của người cha của con bạn.
Khoản 12 Điều 4 Luật Hộ tịch quy định: “Cải chính hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi những thông tin hộ tịch của cá nhân trong trường hợp có sai sót khi đăng ký hộ tịch”.
Về thẩm quyền, hiện nay con bạn đã trên 14 tuổi, do đó, thẩm quyền đăng ký cải chính hộ tịch của con bạn do Ủy ban nhân dân cấp huyện thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 46 Luật Hộ tịch, cụ thể như sau:
“ Điều 46. Thẩm quyền đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc
3. Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi đã
đăng ký hộ tịch trước đây hoặc nơi cư trú của cá nhân có thẩm quyền giải quyết việc thay đổi, cải chính hộ tịch cho công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên cư trú ở trong nước; xác định lại dân tộc.”
Về thủ tục đăng ký cải chính hộ tịch, theo theo quy định tại Điều 47 Luật Hộ tịch thì thủ tục đăng ký cải chính hộ tịch được áp dụng theo quy định tại Điều 28 của Luật Hộ tịch.
“Điều 28. Thủ tục đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch
1. Người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch nộp tờ khai theo mẫu quy định và giấy tờ liên quan cho cơ quan đăng ký hộ tịch.
2. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, nếu thấy việc thay đổi, cải chính hộ tịch là có cơ sở, phù hợp với quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan, công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.
Trường hợp thay đổi, cải chính hộ tịch liên quan đến Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn thì công chức tư pháp - hộ tịch ghi nội dung thay đổi, cải chính hộ tịch vào Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn.
Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 03 ngày làm việc.
3. Trường hợp đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch không phải tại nơi đăng ký hộ tịch trước đây thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao
trích lục hộ tịch đến Ủy ban nhân dân nơi đăng ký hộ tịch trước đây để ghi vào Sổ hộ tịch.
Trường hợp nơi đăng ký hộ tịch trước đây là Cơ quan đại diện thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao trích lục hộ tịch đến Bộ Ngoại giao để chuyển đến Cơ quan đại diện ghi vào Sổ hộ tịch”.
Nguyễn Tuân